Mauretania

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo napotykają ogromny sprzeciw ze strony własnych rodzin i współobywateli. W tak restrykcyjnym środowisku chrześcijanie nie mogą jawnie odprawiać nabożeństw.  Publiczne wyrażanie wiary przez chrześcijan spoza Mauretanii (w tym migrantów z Afryki Subsaharyjskiej i Azji) niesie ze sobą ryzyko oskarżenia o prozelityzm muzułmanów i w efekcie może skutkować uwięzieniem i deportacją.

Spis treści

1. Tło

Mimo bogatych złóż surowców mineralnych Mauretania jest jednym z najbiedniejszych krajów świata. Tożsamość kulturowa obywateli opiera się na tradycji i przynależności plemiennej. W kraju nadal praktykuje się niewolnictwo. Jest ono jedną z głównych przyczyn podziałów społecznych i konfliktów: biali Maurowie i Berberowie mają pochodzenie arabskie, podczas gdy większość niewolników, zwanych Haratynami lub czarnymi Maurami pochodzi z Afryki. Prawie cała władza polityczna i ekonomiczna jest w rękach białych Maurów, co oznacza, że większość społeczeństwa (70%) jest silnie zmarginalizowana.

Islamskie bojówki są szczególnie aktywne w  przygranicznych regionach na wschodzie kraju. Ryzyko uprowadzenia przez członków bojówek oraz inne grupy przestępcze jest wysokie w całym kraju, zwłaszcza dla obcokrajowców, chociaż zachodnia część kraju wokół stolicy Nouakchott wydaje się bezpieczniejsza. 

Pełna nazwa kraju to Islamska Republika Mauretanii a większość Mauretańczyków to  muzułmanie sunniccy. Rząd sprzeciwia się prozelityzmowi w jakiejkolwiek formie i jest wrogo nastawiony do konwertytów z islamu. Teoretycznie karą za apostazję jest śmierć, choć nie są znane przypadki jej zastosowania w ostatnich latach. Według Middle East Concern „ustawa prasowa zakazuje drukowania, dystrybucji i importu nieislamskich materiałów religijnych, choć posiadanie ich w celach prywatnych nie jest nielegalne”.

Większość chrześcijan w kraju to obcokrajowcy, głównie z sąsiednich krajów Afryki Subsaharyjskiej, np. Senegalu i Gwinei Bissau. Cieszą się oni ograniczoną wolnością religijną i mogą uczestniczyć w nabożeństwach, ale tylko w wyznaczonych miejscach. Wszelkie kontakty z Mauretańczykami, z założenia muzułmanami, są surowo zabronione. Według World Christian Database (WCD) większość chrześcijan w Mauretanii to katolicy.

Liczba mauretańskich konwertytów z islamu na chrześcijaństwo jest nadal niska. Doświadczają niezwykle silnej presji ze strony rodziny, społeczeństwa i państwa.  

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Więzi plemienne i rodzinne są szczególnie silne na obszarach wiejskich, ale nawet w stolicy kraju, Nouakchott, konwertyci z islamu na chrześcijaństwo są poddawani silnej presji. Al-Kaida w Islamskim Maghrebie (AQIM) i Ruch na rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej (MUJAO) są szczególnie aktywne we wschodnich przygranicznych regionach kraju, stanowiąc zagrożenie dla chrześcijan.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Spis treści

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Największą grupę stanowią rzymskokatoliccy imigranci z Afryki Subsaharyjskiej, a następnie protestanci z krajów położonych na południe od Mauretanii. W kraju przebywa niewielu chrześcijan z Zachodu. Afrykańscy chrześcijanie-migranci prowadzą niepewną egzystencję zarówno z powodu uprzedzeń etnicznych, jak i presji związanej z islamskim ekstremizmem w tym kraju.

Spis treści

Społeczności konwertytów

Chrześcijanie nawróceni z islamu są bardzo narażeni na naciski i przemoc ze strony grup islamskich, rodziny i lokalnej społeczności. W tym koczowniczym społeczeństwie wspólnotowa współzależność jest niezbędna do przetrwania. Konwertyci starają się ukrywać swoją wiarę przed rodziną i ludźmi w swoim otoczeniu, ponieważ ujawnienie faktu konwersji oznaczę utratę statusu wewnątrz społeczności.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Ekstremizm islamski jest główną siłą napędową prześladowań w Mauretanii. Mauretania jest samozwańczą republiką islamską, a islamizm jest dominującą ideologią polityczną w tym kraju. Niemuzułmanie są zastraszani i prześladowani przez członków ugrupowań islamskich. Duża liczba Mauretańczyków przyłączyła się do brutalnych radykalnych grup islamskich w Afryce Północnej, a także w Syrii i Iraku. Podczas gdy rząd z jednej strony stara się zwalczać islamską agresję, jednocześnie zapewnia przestrzeń publiczną dla wahhabitów i innych radykalnych ruchów islamskich, takich jak Bractwo Muzułmańskie. Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo cierpią największe prześladowania, ponieważ nie są tolerowani przez własne rodziny i społeczeństwo.

Ucisk klanowy / wrogość etniczno-religijna

W tym bardzo konserwatywnym i tradycyjnym kraju przeplatają się ze sobą napięcia na tle plemiennym i rasowym. Kiedy muzułmanin zostaje chrześcijaninem, obawia się nie tylko presji ze strony rodziny i władz, ale także wstydu odczuwanego przez całą grupę plemienną lub etniczną, co w konsekwencji prowadzi do szerszych prześladowań. Niewolnictwo praktykowane w Mauretanii jest powiązane z pochodzeniem etnicznym, co sprzyja prześladowaniom, ponieważ zwolennicy niewolnictwa twierdzą, że jest ono sankcjonowane przez islam. Kampania przeciwko niewolnictwu wywołała wrogą reakcję islamistów w kraju. Chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej mieszkający w tym kraju doświadczają dyskryminacji zarówno na tle religijnym, jak i rasowym.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Bardzo ważne w mauretańskim społeczeństwie są przynależność plemienna oraz relacje religijne i osobiste. Szeroko rozpowszechnione (także w kręgach władzy) są nepotyzm, klientelizm i inne formy korupcji. Kampanie antykorupcyjne koncentrowały się wyłącznie na mało ważnych osobach z życia publicznego. Dziennikarze badający konkretne przypadki korupcji z udziałem władz państwowych lub przedsiębiorstw państwowych są zastraszani, zatrzymywani i oskarżani o zniesławienie (WIT 2020, s. 12). Potężni ludzie powiązani z armią i urzędem prezydenta dzięki korupcji bezkarnie się bogacą.

Paranoja dyktatorska

Obecny rząd obawia się utraty władzy, co może wpływać na siłę reakcji i prześladowań, jeśli jakikolwiek „chrystianizujący” wpływ wydaje się zagrażać lub krytykować jego poczynania. Rząd próbuje także wzmocnić swoją pozycję w oczach organizacji islamskich poprzez  zwalczanie chrześcijaństwa. Trwa to w szczególności od wyborów prezydenckich w 2019 roku. Chrześcijaństwo jest często utożsamiane z „westernizacją” („wpływ Zachodu”) i dlatego jest postrzegane przez rząd jako (obce) zagrożenie. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

W mauretańskim społeczeństwie plemiennym kobiety podlegają władzy ojców i mężów, co sprawia, że konwertytki są najbardziej narażone na prześladowania. Bywają głodzone, zastraszane lub zamykane w areszcie domowym. Większość kobiet nie ma wpływu na wybór męża i może zostać zmuszona do poślubienia muzułmanina. Odmowa wyjścia za mąż skazuje kobietę na izolację i wyłączenie z życia rodzinnego i społecznego. W przypadku zamężnych konwertytek, mężowie nie napotkają żadnych przeszkód, żeby uzyskać rozwód, pozbawiając kobietę środków do życia. W kraju praktykuje się poligamię.

Formy nacisku typowe: 

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Wymuszony rozwód;
• Wymuszone małżeństwo;
• Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• Przemoc seksualna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc werbalna.

Mężczyźni

Mężczyźni, którzy dokonują konwersji na chrześcijaństwo, przynoszą rodzinie wstyd. Karą za konwersję może być ostracyzm, wyrzucenie z domu lub przemoc fizyczna. Niektórzy decydują się na ucieczkę; jeśli ich konwersja zostanie potwierdzona przed sądem religijnym, mogą zostać oskarżeni o apostazję. Chrześcijańskim mężczyznom grożą długie wyroki więzienia i wysokie grzywny. Silny ruch „arabizacji” oznacza, że wielu chrześcijan z Afryki Subsaharyjskiej jest zmuszanych do opuszczenia kraju lub do życia w bardzo trudnych warunkach.

Formy wywierania nacisku:

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Nękanie ekonomiczne w biznesie / miejscu pracy.
• Przymusowe opuszczenia domu – wypędzenie;
• Uwięzienie przez władze;
• Przemoc fizyczna; Przemoc psychiczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Mauretania uzyskała taki sam wynik co w ŚIP 2023, ale spadła o trzy miejsca w rankingu. Średnia presja jest ekstremalnie wysoka i wynosi 14,2 punktu, ale przemoc pozostaje na niskim poziomie 1,3 punktu. Niezwykle wysoki poziom presji, w szczególności w życiu  prywatnym, rodzinnym, w państwie i w kościele wskazuje na prześladowania, jakich doświadczają mauretańscy konwertyci ze strony rodziny, lokalnej społeczności i państwa. Podobnie, emigrujący chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej są silnie dyskryminowani przez Mauretańczyków i rząd, na co wpływa także ich przynależności religijna. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Mauretanii.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

W okresie badawczym doszło do kilku innych incydentów, które dotknęły zarówno miejscowych, jak i zagranicznych chrześcijan. Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać żadnych szczegółów.

• Chrzty mogą odbywać się wyłącznie w tajemnicy. Konwertyci z islamu niechętnie przyjmują chrzest w obawie przed oskarżeniem o apostazję.
• Konwertyci są zmuszani przez rodziny do opuszczenia kraju.
• W okresie badawczym co najmniej dwie młode kobiety należące do społeczności konwertytów z islamu na chrześcijaństwo zostały zmuszone do zawarcia małżeństwa wbrew swojej woli.

Życie prywatne

Przyznanie się do tego, że jest się chrześcijaninem, jest wysoce ryzykowne. Chrześcijanie ekspatrianci, których tożsamość religijna zostanie ujawniona, zwłaszcza ci pochodzący z Afryki Subsaharyjskiej, są narażeni na dyskryminację i przemoc. Mogą zostać oskarżeni o prozelityzm. Chrzty mogą odbywać się wyłącznie w tajemnicy. Konwertyci z islamu niechętnie przyjmują chrzest w obawie przed oskarżeniem o apostazję. Konwersja z islamu jest prawnie zabroniona, a osoby uważane za krytyków islamu ryzykują karą śmierci. Chociaż prawo to, co do zasady, nie jest egzekwowane, pozostaje ono poważnym zagrożeniem dla chrześcijańskich konwertytów wywodzących się ze środowisk muzułmańskich.

Życie rodzinne

Wszyscy Mauretańczycy i ich dzieci są automatycznie uznawani za muzułmanów i tak też są rejestrowani. Dzieci chrześcijan muszą uczestniczyć w lekcjach islamu w szkołach publicznych, gdzie grożą im dyskryminacja i szykanowanie. Konwersja na chrześcijaństwo jest w Mauretanii podstawą do rozwodu, a rodzic, którego konwersja stała się jawna, może stracić prawo do opieki nad dziećmi.

Życie w społeczeństwie

Społeczeństwo jest wrogo nastawione do każdego, kto nie wyznaje islamu sunnickiego. Prześladowania mogą przybierać formę ostracyzmu, dyskryminacji społecznej, wykluczenia ekonomicznego, a nawet przemocy. Sytuację pogarsza fakt, że społeczeństwo mauretańskie jest podzielone etnicznie, a gospodarka i rząd są przesiąknięte korupcją i klientelizmem. Chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej są dyskryminowani zarówno ze względu na kolor skóry, jak i religię.

Życie w państwie

W Mauretanii obowiązuje prawo karne, które przewiduje karę śmierci za „apostazję” i „bluźnierstwo”. Chrześcijanie muszą bardzo uważać, aby ich słowa nie zostały zinterpretowane jako krytyka islamu lub rządu.

Życie w kościele

Ze względu na dziedzictwo francuskich rządów kolonialnych, tylko Kościół rzymskokatolicki ma status prawny i może utrzymywać budynki publiczne. Kościół katolicki zezwala jednak protestantom na korzystanie z przestrzeni w obrębie głównego kompleksu kościelnego na nabożeństwa w diecezji Nouakchott. Jako że prozelityzm jest surowo zabroniony, kościoły, do których uczęszczają pracownicy migrujący, nie mogą gościć muzułmanów, nie mówiąc już o włączeniu konwertyty do swojego grona.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Mauretania zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Mauretania nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Konwertytom grozi brutalne traktowanie podczas zatrzymania (Art. 7,9 i 18  ICCPR).
2. Kobietom nawróconym na chrześcijaństwo grozi przymusowe małżeństwo z muzułmaninem, nawet przed osiągnięciem przez nie pełnoletniości (Art. 23 ICCPR; Art. 16 CEDAW i Art. 10 ICESCR).
3. Dzieci chrześcijańskie muszą uczęszczać na lekcje religii islamskiej w szkole publicznej i spotykają się z dyskryminacją i nękaniem (Art. 18 ICCPR i Art. 14 CRC).
4. Konwertyci chrześcijańscy są pozbawieni dostępu do zasobów komunalnych, a ich biznesy są bojkotowane (Art. 26 ICCPR i Art. 11 ICESCR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

W Mauretanii jest bardzo mała, ale rosnąca szyicka mniejszość muzułmańska. W przeszłości rząd Mauretanii utrzymywał bliskie stosunki dyplomatyczne z Iranem i powstrzymywał się przed atakami na szyitów. Jednak w 2018 r. zamknięto szyickie centrum religijne. Sunniccy przywódcy religijni w kraju coraz częściej potępiają mniejszości, wzywając rząd do nałożenia na nie ograniczeń.

Spis treści

10. Open Doors w Mauretanii

Open Doors wzywa świat do modlitwy za mauretańskich chrześcijan.

Spis treści

11. Módl się za Mauretanię

• Módl się o siłę i ochronę dla wszystkich chrześcijan nawróconych z islamu oraz o to, aby ich rodziny uszanowały ich decyzję.
• Módl się o zmianę prawa, aby odejście od islamu nie było już niezgodne z prawem.
• Módl się o to, aby otworzyły się możliwości dla chrześcijan do bezpiecznego dzielenia się Ewangelią z innymi.