Erytrea

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Rząd Erytrei nie uznaje wyznawców innych wyznań i religii z wyjątkiem Erytrejskiego Kościoła Ortodoksyjnego, Kościoła rzymskokatolickiego, Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego oraz wyznawców  islamu sunnickiego. Chrześcijanie należący do nieuznawanych kościołów napotykają poważne problemy w dostępie do usług społecznych, zwłaszcza do pomocy społecznej świadczonej przez państwo. Młodzi ludzie są zmuszani do wstępowania do wojska, a chrześcijanie nie mają prawa do sprzeciwu wynikającego z klauzuli sumienia. Osoby, które praktykowały jedną z nieuznawanych oficjalnie religii podczas służby, były surowo karane. Ekstremalny poziom presji i bardzo wysoki poziom sankcjonowanej przez państwo przemocy zmusza wielu chrześcijan do ucieczki z kraju. Prawa chrześcijańskich konwertytów ze środowisk muzułmańskich oraz konwertytów międzywyznaniowych z Kościoła Ortodoksyjnego są łamane przez członków rodzin i lokalnych społeczności. Chrześcijanie, zwłaszcza młodzi ludzie, stają przed ponurym wyborem: albo cierpieć z powodu uwięzienia w skrajnie nieprzyjaznych warunkach (takich jak kontenery transportowe), albo zaryzykować ucieczkę z kraju niebezpiecznymi szlakami przemytniczymi. Szlaki często przebiegają przez kraje takie jak Sudan, Egipt i Libia, a także przez zdradliwe Morze Śródziemne. Po drodze grożą im śmierć, wymuszenia i tortury. I tak już niebezpieczną podróż dodatkowo komplikują trwające konflikty w Sudanie, Etiopii i Libii. Konflikty te zwiększają niebezpieczeństwo i niepewność osób znajdujących się rozpaczliwej sytuacji.

Spis treści

1. Tło

Dominującą rolę w państwie odgrywa prezydent Isaiasa Afwerki, który sprawuje władzę od czasu uzyskania przez Erytreę niepodległości w 1991 roku. Jego partia, Ludowy Front na rzecz Demokracji i Sprawiedliwości (PFDJ), jest jedynym podmiotem politycznym w kraju. Program partii opiera się na kulcie osoby prezydenta i „walce wyzwoleńczej” Erytrei przeciwko Etiopii, która trwała od 1961 do 1991 roku. Erytrejczycy są uczeni postrzegania tożsamości narodowej jako ważniejszej niż indywidualne prawa i pochodzenie etniczne. Na początku lipca 2018 r. Erytrea podpisała historyczne porozumienie pokojowe z Etiopią, aby zakończyć trwający trzy dekady konflikt i promować ścisłą współpracę w obszarach politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturalnych i bezpieczeństwa (CNN, 9 lipca 2018 r.).

Organizacje praw człowieka uważają Erytreę za jeden z najbardziej represyjnych krajów na świecie. Polityczne protesty nie są dozwolone, a w kraju nie ma niezależnych mediów. Erytrea była wcześniej federalną częścią Etiopii, co sprowokowało powstanie erytrejskiego ruchu wyzwoleńczego, w przeważającej mierze kierowanego przez muzułmanów. Erytrejscy chrześcijanie ortodoksyjni mieli bliskie relacje z Etiopskim Kościołem Ortodoksyjnym i postrzegali ruch muzułmanów jako niebezpieczny. Niektóre radykalne ugrupowania islamskie uważały członków Kościoła Ortodoksyjnego za główne zagrożenie dla sprawy niepodległości. Od tego czasu obie strony traktują się z dużą nieufnością.

Według raportu dot. wolności religijnej Departamentu Stanu USA (IRFR 2022 Erytrea): „Większość ludności w regionach południowych i centralnych to chrześcijanie, podczas gdy obszary północne to w większości muzułmanie sunniccy. Większość Tigrajczyków, największej grupy etnicznej, to chrześcijanie”. 

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Islamski ekstremizm jest widoczny zwłaszcza na nizinach, a chrześcijański protekcjonizm wyznaniowy koncentruje się na obszarach górskich (centralna część kraju).

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Liczba ekspatriantów znacząco spadła z powodu utrudnień, będących wynikiem polityki państwa. Grupa ta doświadcza trudności w podróżowaniu po kraju i w spotkaniach z innymi chrześcijanami.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

To największa grupa chrześcijan w kraju obejmuje Erytrejski Kościół Ortodoksyjny, Kościół Ewangelicko-Luterański i Rzymskokatolicki. Chrześcijanie tych denominacji mieszkają głównie na zdominowanych przez chrześcijan obszarach środkowej i południowej Erytrei. Dotyka ich zarówno islamski ekstremizm, jaki i działania rządu.

Społeczności konwertytów

Ta kategoria odnosi się do chrześcijan, którzy opuścili tradycyjne wspólnoty chrześcijańskie, zwłaszcza Kościół Ortodoksyjny, aby przyłączyć się do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskich lub do muzułmanów, którzy nawrócili się na chrześcijaństwo. Pierwsza kategoria może spotkać się z poważną przemocą, nietolerancją i dyskryminacją ze strony wyznawców Erytrejskiego Kościoła Ortodoksyjnego, druga – ze strony rodzin i społeczeństwa muzułmańskiego.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Grupa ta zmaga się z najcięższymi prześladowaniami w kraju i składa się ze wspólnot baptystycznych, ewangelikalnych i zielonoświątkowych. W oczach rządu i społeczeństwa są oni agentami Zachodu. Zwłaszcza wspólnoty zielonoświątkowe spotykają się z poważnymi represjami i przemocą, a ich prawa są regularnie łamane przez urzędników państwowych i Erytrejski Kościół Ortodoksyjny.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Protekcjonizm denominacyjny

Erytrejski Kościół Ortodoksyjny powstał w roku 1993 i postrzega chrześcijan innych denominacji, zwłaszcza zielonoświątkowców, jako obcych. Jednak nawet Kościół Ortodoksyjny nie jest wolny od nacisków zewnętrznych i ingerencji państwa w wewnętrzne sprawy kościelne poprzez nadzór nad przywódcami kościelnymi, przemoc, nietolerancję i dyskryminację.

Paranoja dyktatorska

Od referendum niepodległościowego w 1993 r. PFDJ sprawuje pełną kontrolę nad Erytreą, która stała się partyjnym państwem unitarnym pod przywództwem prezydenta Afwerkiego. Reżim robi wszystko, aby utrzymać się przy władzy – aresztuje, nęka, zabija chrześcijan krytycznych wobec władzy, często pod zarzutem bycia agentami Zachodu. 

Islamski ekstremizm

Około połowy ludności Erytrei to muzułmanie. Spośród nich prawie wszyscy są sunnitami. Na większości obszarów zamieszkałych przez muzułmanów chrześcijanie, a zwłaszcza konwertyci z islamu, są szczególnie narażeni na prześladowania. Konwersja jest postrzegana jako zdrada społeczności, rodziny i wiary muzułmańskiej. Chociaż radykalne grupy wywierają presję na utworzenie państwa islamskiego, totalitaryzm rządu skutecznie temu zapobiegają.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Erytrea jest jednym z najbardziej skorumpowanych krajów na świecie. Według Transparency International (CPI 2022) Erytrea zajmuje 162. miejsce na 180 krajów, zdobywając 22 punkty. Korupcja dotyczy głównie armii, która kontroluje wiele aspektów życia w kraju. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Chrześcijanki znalazły się w ogniu nacisków między rządem Erytrei a społeczeństwem. Konwertytkom grozi uprowadzenie w obrębie lokalnej społeczności, areszt domowy, wymuszone małżeństwo, wymuszony rozwód i utrata praw do opieki nad dziećmi. W Erytrei kobiety podlegają obowiązkowemu szkoleniu wojskowemu i służbie państwowej. Kobiety przechodzą szkolenie w niechlubnych wojskowych obozach szkoleniowych SAWA, w wysoce kontrolowanym środowisku, gdzie nie ma miejsca na wolność osobistą. Wiele kobiet doświadcza przemocy ze względu na płeć podczas odbywania służby wojskowej i w ośrodkach zatrzymań.

Formy wywierania nacisku na kobiety:

• Uprowadzenia;
• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Odebrania prawa do opieki nad dziećmi;
• Wydziedziczenie lub odebranie prawa własności;
• Wymuszony rozwód; Wymuszone małżeństwo;
• Uwięzienie przez władze państwowe;
• Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• Pobór do wojska / służba wbrew sumieniu;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc seksualna.

Mężczyźni

Chrześcijańscy mężczyźni podlegają obowiązkowej służbie wojskowej, która często wiąże się z przymusową pracą i może trwać kilka dekad. W rezultacie wielu młodych Erytrejczyków stara się uciec z kraju. Obywatele żyją pod stałą obserwacją; rozmowy telefoniczne są monitorowana, przepustowość internetu jest utrzymywana na niskim poziomie, a sieć obywatelska (głównie kobiety) ma za zadanie szpiegować swoich sąsiadów. Prześladowania w przypadku mężczyzn najczęściej przybierają postać pobić, aresztowania, pobytu w więzieniu, a ich konsekwencją często jest ucieczka z kraju. Ponieważ większość stanowisk kierowniczych w podziemnych kościołach zajmują mężczyźni, każde aresztowanie przyczynia się powstania próżni w szeregach przywódczych.

Formy wywierania nacisku na mężczyzn:

• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• Uwięzienie przez władze państwowe;
• Pobór do wojska / służba wbrew sumieniu;
• Śmierć;
• Przemoc fizyczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Poziom prześladowań w Erytrei konsekwentnie utrzymuje się na ekstremalnie wysokim poziomie od pięciu lat, bez zmian w ŚIP 2024. W ciągu ostatnich pięciu lat liczba punktów waha się między 87 a 89, co wskazuje na utrzymujący się wysoki poziom prześladowań.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Erytrei.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Według Amnesty International (AI Eritrea 2022) władze dokonują bezpodstawnych zatrzymań dziennikarzy, dysydentów politycznych, przywódców i członków kongregacji religijnych, które są równoznaczne z wymuszonymi zaginięciami.
• Release International (22 marca 2023 r.) doniosła w marcu 2023 r., że policja aresztowała 30 chrześcijan, którzy zgromadzili się w mieście Keren, 100 km na północny zachód od stolicy Asmary. 

Życie prywatne

Wolność wypowiedzi we wszystkich jej formach jest ograniczona. Naloty na domy chrześcijan skutkują aresztowaniami i konfiskatą materiałów chrześcijańskich. Rządowa inwigilacja trwa do momentu zidentyfikowania członków grup, aby móc dokonać masowego aresztowania. Dotyczy to wszystkich chrześcijan (nawet tych zarejestrowanych). Obywatele żyją pod stałą obserwacją; rozmowy telefoniczne są monitorowane, przepustowość internetu jest utrzymywana na niskim poziomie, a sieć obywateli ma za zadanie szpiegować swoich sąsiadów.

Życie rodzinne

Władze ograniczają prawa rodzicielskie, zwłaszcza w przypadku chrześcijan należących do wspólnot nietradycyjnych. Sprzeciwianie się władzom wiąże się z ryzykiem aresztowania, tortur i brakiem ochrony prawnej. Rządowa propaganda w szkołach i podczas szkolenia wojskowego młodzieży często jest bezpośrednio sprzeczna z wartościami chrześcijańskimi. Określenie „P'ent'ay” jest pejoratywnym terminem używanym do nazywania chrześcijan, którzy nie są członkami ortodoksyjnych kościołów Tewahedo. P'ent'ays i ich dzieci spotykają się z dużą presją ze strony nauczycieli i innych uczniów. Dzieci są zazwyczaj odsuwane przez środowisko rówieśnicze, zastraszane, a nawet stają się ofiarami napaści, zwłaszcza jeśli ich rodzice są lub byli więzieni. Rodziny są rozbijane, osoby, które decydują się na ucieczkę z kraju, pozostawiają bez pomocy najsłabszych członków rodziny.

Zaangażowanie Erytrei w wojnę w Tigraju w Etiopii również dotknęło rodziny. Zintensyfikowano przymusowy pobór do wojska. Członkowie rodziny ponoszą karę za uciekinierów/dezerterów.

Życie w społeczeństwie

W Erytrei istnieją sieci obywateli (zwłaszcza kobiet, które były bojowniczkami o wolność, a obecnie są przedstawicielkami partii rządzącej), których zadaniem jest obserwowanie sąsiadów. Informatorzy donoszą odpowiednim służbom o osobach rzekomo organizujących spotkania kościoła podziemnego.  Państwo monitoruje użytkowników internetu i telefonów, co zmusza wielu chrześcijan do zachowania szczególnej ostrożności, aby nie narazić się na oskarżenie o naruszenia prawa.

Życie w państwie

Władze zezwalają na funkcjonowanie czterem uznanym grupom religijnym. To rząd powołuje Patriarchę Erytrejskiego Kościoła Ortodoksyjnego i, jak to miało miejsce w 2007 roku, każdy sprzeciw przywódcy religijnego może doprowadzić do usunięcia go ze stanowiska i aresztowania. Odmowa uznania przez państwo jest wystarczającym powodem dla władz lokalnych do aresztowania i zastraszania chrześcijan należących do niezarejestrowanych wspólnot. Kary mogą obejmować wysłanie do jednego z obozów karnych zlokalizowanych w odległych rejonach kraju. Po zwolnieniu chrześcijanin jest zmuszany do odrzucenia swojej (nieuznawanej) religii i regularnego zgłaszania się na komisariacie policji. Rząd postrzega społeczeństwo obywatelskie i partie polityczne jako wrogów państwa.

Życie w kościele

Wszystkie kościoły są inwigilowane przez władze. Jednak w najgorszej sytuacji są wspólnoty religijne nieuznawane przez państwo. Przywódcy są namierzani i grożą im aresztowanie, tortury, głód i ciężka praca. Nawet kościoły ortodoksyjne znajdują się pod presją, by nie głosić niczego, co mogłoby zostać uznane za przesłanie antyrządowe. Rząd ingeruje również w wybory przywódców religijnych oficjalnie uznawanych kościołów. 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Erytrea zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych  (ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Erytrea nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Chrześcijanie są więzieni w nieludzkich warunkach i poddawani torturom (Art. 7 i 10 ICCPR)
• Erytrejczycy są zmuszani do odbywania bezterminowej służby wojskowej i państwowej w nieludzkich warunkach (Art. 8 ICCPR i Art. 11 ICESCR)
• Chrześcijanie są bezpodstawnie aresztowani i więzieni bez procesu (Art. 9 ICCPR)
• Chrześcijanie z niezarejestrowanych grup nie mogą praktykować swojej religii (Art. 18 ICCPR)
• Chrześcijanie nie mogą się swobodnie gromadzić ani spotykać w celu sprawowania kultu (Art. 21 ICCPR)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według raportu dot. wolności religijnej Departamentu Stanu USA (IRFR 2022 Erytrea)

• „Rząd nadal zakazuje wszelkich praktyk islamu innego niż islam sunnicki”.
• „Świadkowie Jehowy (na ogół) nie byli w stanie uzyskać oficjalnych dokumentów tożsamości, przez co wielu z nich nie mogło studiować na uczelniach państwowych i nie mieli dostępu do większości form zatrudnienia, świadczeń społecznych, dostępu do kont bankowych i możliwości podróżowania”.
• „Według Raportu Wolności Religijnej Świadków Jehowy dla Erytrei władze nadal przetrzymują 20 Świadków Jehowy, z których ponad połowa przebywa w więzieniu od ponad 20 lat, za odmowę odbycia służby wojskowej oraz odmowę wyrzeczenia się wiary”.

Spis treści

10. Open Doors w Erytrei

Open Doors jest zaangażowane w Erytrei poprzez lokalny kościół od lat 90. XX wieku. Naszym pragnieniem jest ujrzeć w Erytrei silny Kościół, który będzie gotowy wspierać i uczyć swoich członków, aby trwali w wierze i głosili Ewangelię w obliczu prześladowań. Nasze działania obejmują:

• Seminaria, które mają przygotować chrześcijan na prześladowania 
• Pomoc w zdobywaniu ekonomicznej niezależności
• Programy uczniostwa

Spis treści

11. Módl się za Erytreę

• Módl się, aby uwięzieni chrześcijanie i ich rodziny byli podtrzymywani przez dobroć i obecność Jezusa Chrystusa.
• Módl się o mądrość, rozeznanie i odwagę dla chrześcijan, gdy starają się spotkać mimo grożącego im  niebezpieczeństwa.
• Módl się, aby chrześcijańscy konwertyci ze środowisk muzułmańskich lub prawosławnych byli zachęcani i umacniani w wierze.