Jemen

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Kościół w Jemenie składa się głównie z konwertytów z islamu i ich dzieci, którzy są zmuszeni do ukrywania swojej wiary. Chrześcijanom grożą zatrzymania i przesłuchania ze strony władz i śmierć z ręki członków rodziny oraz radykalnych grup islamskich, które grożą apostatom śmiercią. Jemeńska tożsamość plemienna jest silnie powiązana z tożsamością islamską, dlatego chrześcijanie spotykają się z silną presją lokalnej społeczności i przemocą ze strony swojego plemienia. Konwertytom na chrześcijaństwo, którzy są w związkach małżeńskich z muzułmanami, grożą wymuszony rozwód i utrata praw do opieki nad dziećmi. Chrześcijanie cierpią z powodu ogólnego kryzysu humanitarnego w kraju, a ich sytuacja jest o tyle trudniejsza, że pomoc w sytuacjach kryzysowych jest dystrybuowana przez meczety, które dyskryminują osoby, które nie są uważane są pobożnych muzułmanów.

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

W 2014 roku Huti (szyicka mniejszość muzułmańska z północnego Jemenu), sfrustrowani polityką reżimu prezydenta Abdrabbuha Hadiego, sprzymierzyli się z wojskiem i przejęli kontrolę nad stolicą, Saną. Prezydent Hadi uciekł do Arabii Saudyjskiej, która następnie utworzyła koalicję, aby przywrócić go do władzy, uchronić własną granicę, zapobiec rozpadowi Jemenu i przeciwdziałać wpływom Iranu, szyickiego regionalnego rywala w większości sunnickiej Arabii Saudyjskiej. Arabia Saudyjska spodziewała się, że jej siły powietrzne szybko pokonają rebelię Huti, ale wojna domowa przeciąga się i do tej pory w jej wyniku śmierć poniosło 377 tys. osób. Ponad 150 000 ofiar zginęło w wyniku konfliktu zbrojnego, a jeszcze więcej osób zmarło z powodu głodu i chorób w wyniku kryzysu humanitarnego spowodowanego wojną. Według danych Banku Światowego prawie 83% populacji żyje w ubóstwie. Jak to często ma miejsce w strefach objętych wojną, mniejszości są szczególnie narażone na przemoc, ponieważ brutalne grupy ekstremistyczne, takie jak Państwo Islamskie (IS) i Al-Kaida, mogą działać bezkarnie. 

Jemen jest autorytarną republiką islamską, a szariat (prawo islamskie) jest głównym źródłem prawa zgodnie z konstytucją z 1994 roku. Według Middle East Concern: „Bluźnierstwo, obraza uczuć religijnych i prozelityzm nieislamski są zabronione. Apostazja jest przestępstwem karanym śmiercią w przypadku odstępców, którzy odmawiają wycofania się ze swojej decyzji. Obowiązują islamskie przepisy dotyczące statusu osobistego, w tym zakaz małżeństwa między muzułmaninem a apostatą oraz między muzułmańską kobietą a niemuzułmańskim mężczyzną. Nie ma oficjalnej ścieżki rejestracji nieislamskich grup religijnych, a rząd od wielu lat nie zezwala na budowę nieislamskich miejsc kultu”.

Ze względów bezpieczeństwa nie możemy opublikować danych World Christian Database dla poszczególnych religii. Open Doors szacuje liczbę chrześcijan na „kilka tysięcy”. Przed wybuchem wojny w 2015 roku w Adenie i Sanie mieszkały tysiące pracowników zagranicznych, zatrudnionych w branży budowlanej, którzy mogli chodzić do zarejestrowanych w tych miastach kościołów. Większość z tych chrześcijan została zmuszona do opuszczenia kraju ze względu na niebezpieczną sytuację. Część kościołów została splądrowana i zniszczona. Większość chrześcijan w Jemenie to rodzimi konwertyci. Grozi im śmierć z ręki krewnych, członków klanu oraz plemienia. W Jemenie mieszka również duża liczba chrześcijańskich uchodźców z Etiopii i Erytrei. 

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju.

Sytuacja jest niebezpieczna dla wszystkich chrześcijan w Jemenie, choć najgroźniej jest na południu, gdzie silnie obecna jest Al-Kaida. Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo wskazali również, że na obszarach kontrolowanych przez szyickich Huti na północy (obejmujących około jednej trzeciej terytorium Jemenu) sytuacja jest bardziej napięta niż na obszarach znajdujących się pod kontrolą sunnickiego rządu Hadiego. Obszary kontrolowane przez Huti są silnie patrolowane przez policję, a osoby, które głoszą poglądy niezgodne z islamem, trafiają do więzienia, gdzie są poddawane torturom. Osoby, które podejrzewa się o chrześcijaństwo, znajdują się pod nadzorem służb, a ich telefony są na podsłuchu.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Prawie wszyscy ekspaci z państw zachodnich opuścili Jemen z powodu wojny. Dyskryminacja na tle rasowym i religijnym powoduje, że chrześcijańscy migranci spotykają się z prześladowaniem i dyskryminacją ze strony społeczeństwa oraz przemocą ze strony radykalnych ruchów islamskich. Ponieważ jednak ich liczba znacznie zmalała, a Kościół składa się obecnie w większości z rodzimych chrześcijan, kategoria chrześcijan ekspatriantów nie jest brana pod uwagę w ŚIP.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Społeczności konwertytów

Co najmniej 95% jemeńskiego Kościoła stanowią konwertyci z islamu. Konwertytom na terenie całego kraju grozi ogromne niebezpieczeństwo ze względu na tradycyjne postawy rodzinne/wspólnotowe/plemienne, bezkarność radykalnych grup islamskich oraz brak tolerancji dla jakichkolwiek odstępstw ze strony władz państwowych.   

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Konstytucja Jemenu uznaje islam za religię państwową, a szariat za źródło wszystkich przepisów. Prozelityzm jest zakazany, a muzułmanom zabrania się nawracania na inne religie. Islam jest kluczowym elementem tożsamości jemeńskich plemion, podczas gdy organizacje, takie jak Huti, Al-Kaida Półwyspu Arabskiego (AQAP) i IS, dążą do wprowadzenia radykalnej formy islamu. To one są główną siłą napędową islamskiego ekstremizmu i aktywnie atakują i zabijają chrześcijan.

Ucisk klanowy

Społeczeństwo jemeńskie ma charakter plemienny, a centralne władze państwowe odgrywają drugorzędną rolę. Tożsamość islamska jest spleciona z tożsamością etniczną. Na wielu obszarach starszyzna plemienna egzekwuje prawo i zwyczaje plemienne, które zabraniają członkom opuszczania plemienia lub zawierania małżeństw poza nim, zwłaszcza z chrześcijanami. Karą za nieposłuszeństwo może być śmierć lub wygnanie.

Paranoja dyktatorska

Jemen od 2012 roku znajduje się pod dyktaturą. W kontekście konfliktu, jak można się spodziewać, po obu stronach silny jest instynkt przetrwania. Na obszarach kontrolowanych przez Huti administracja podejmuje coraz ostrzejsze środki wobec osób oraz stowarzyszeń uznanych przez władzę rządzącą za zagrożenie. Sytuacja nie zmienia się od lat i dotyka członków mniejszości religijnych.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Ofiarami przestępstw często padają chrześcijanie, ponieważ postrzegani są jako obcy i kojarzeni z Zachodem. Nie mają jak się bronić, ponieważ brak praworządności zapewnia bezkarność sprawcom przestępstw wobec nich popełnianych.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

W kontekście przedłużającego się konfliktu i jednego z największych kryzysów humanitarnych na świecie, jemeńskie kobiety doświadczają coraz silniejszej dyskryminacji ze względu na płeć. W patriarchalnym Jemenie uważa się, że kobieta przechodząca na chrześcijaństwo przynosi rodzinie wstyd. Dlatego zazwyczaj odbiera jej się telefon i ogranicza kontakty ze światem zewnętrznym. Kobiety są maltretowane fizycznie i psychicznie, gwałcone. Można je nawet zabić, aby „przywrócić honor” plemienia i rodziny. Przymusowe małżeństwo z konserwatywnym muzułmaninem jest częstym rozwiązaniem, które ma na celu podporządkowanie młodej kobiety woli rodziny. Ze względu na kontrolę rodzinną kobiety mają ograniczony dostęp do informacji, a w rezultacie mniej kobiet nawraca się na chrześcijaństwo.

Formy wywierania nacisku na kobiety:

• brak dostępu do chrześcijańskich materiałów religijnych i obrzędów;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• śmierć;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna;
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

Ogólnie rzecz biorąc, życie w Jemenie jest niezwykle trudne ze względu na trwającą wojnę i brak wolności religijnej. Zdarza się, że chrześcijańscy mężczyźni i chłopcy są zmuszani do przyłączenia się do bojówek. Kiedy chłopcy są wysyłani na wojnę, ma to ogromny wpływ na ich edukację i przyszłość. Nie tylko czas przeznaczony na naukę jest im skradziony. Szkolenie odbywa się w bardzo kontrolowanym środowisku. Mężczyźni nawróceni na chrześcijaństwo są poddawani presji przede wszystkim w sferze publicznej: grozi im utrata pracy, pobicie i więzienie. W związku z tym wielu chrześcijan ucieka z kraju. 

Formy wywierania nacisku na mężczyzn:

• nękanie ekonomiczne w biznesie/miejscu pracy;
• zmuszenie do opuszczenia domu/wypędzenie;
• zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• uwięzienie przez władze państwowe;
• pobór do wojska/służba wbrew sumieniu
• przemoc fizyczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Podobnie jak w ostatnich trzech latach presja na chrześcijan osiągnęła maksymalny poziom 16,7 pkt we wszystkich sferach życia. Znaczący wzrost całkowitej liczby punktów wynikał z gwałtownego wzrostu oceny za przemoc z 5,9 pkt w ŚIP 2024 do 10,6 pkt w ŚIP 2025. Rosnący w siłę Huti i dalsza radykalizacja, zwłaszcza po 7 października 2023 roku, sprawiły, że dziesiątki chrześcijańskich kościołów domowych przestały się spotykać. Doniesienia mówią o zamordowaniu chrześcijańskiego konwertyty.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Jemenu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać szczegółowych danych na temat incydentów z użyciem przemocy.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

W okresie sprawozdawczym ŚIP 2025:

• Co najmniej jeden chrześcijanin został zamordowany za wiarę.
• Nieformalne spotkania wspólnot chrześcijańskich były organizowane w tajemnicy w obawie przez poważnymi represjami, na które narażeni są chrześcijanie. 

Życie prywatne

Z założenia wszyscy Jemeńczycy są muzułmanami. Konwertyci na chrześcijaństwo są narażeni na zabójstwa honorowe oraz różne formy przemocy. Prywatne praktyki religijne stały się szczególnie ryzykowne dla chrześcijan na obszarach kontrolowanych przez radykalnych muzułmanów. Huti i AQAP kontrolują dużą część kraju.

Życie rodzinne

Ponieważ religią dominującą w społeczeństwie Jemenu jest islam, rodziny silnie sprzeciwiają się konwersji na chrześcijaństwo, którą postrzegają jako hańbę dla honoru rodziny. Wszelkie chrześcijańskie obrzędy i uroczystości muszą odbywać się w tajemnicy. W przypadku jemeńskich chrześcijan ze środowisk muzułmańskich, którzy mają dzieci, istnieje silna presja rodzinna i społeczna, aby zapewnić dzieciom wychowywanie zgodnie z normami islamskimi. Ujawnienie się może skutkować odebraniem praw do opieki nad dziećmi. Nieprzychylne rodziny często starają się „naprawić” konwertytę poprzez zaaranżowane małżeństwo z konserwatywnym muzułmańskim małżonkiem. Dalsza odmowa może prowadzić do uwięzienia, zabójstwa „honorowego” z rąk członków rodziny lub ataku ze strony grup islamskich.

Życie w społeczeństwie

Trwający konflikt i wynikający z niego kryzys humanitarny stworzyły niezwykle trudne warunki dla chrześcijan w Jemenie. Nowo nawróceni są poddawani presji, by wyrzekli się wiary w Chrystusa. Odmowa skutkuje w najlepszym wypadku więzieniem lub przemocą, a w najgorszym – śmiercią. Presja społeczności jest większa na terenach wiejskich, gdzie przywódcy religijni są bardziej zintegrowani z rodzinami, a zachowanie prywatności jest trudniejsze. Chrześcijańscy konwertyci, którzy ukrywają swoją konwersję, są uważani za mniej pobożnych muzułmanów, ponieważ nie uczęszczają (lub rzadziej uczęszczają) do meczetu. W rezultacie są pomijani przy dystrybucji żywności i innych formach pomocy.

Życie w państwie

Zgodnie z jemeńskim kodeksem karnym przejście z islamu na inną religię to apostazja, która jest przestępstwem zagrożonym karą śmierci. Pracownicy podejrzewani o bycie chrześcijanami są dyskryminowani przez pracodawców, nie otrzymują awansu i zajmują najniższe stanowiska. Sprawcy przestępstw przeciwko chrześcijanom, w tym tak zwanych „przestępstw honorowych”, są często bezkarni. Powszechnie stosowany system sprawiedliwości plemiennej oczekuje od głowy rodziny wykonania kary. W bardziej sformalizowanych społecznościach stosowane są zasady islamu, które stawiają konwertytów w niekorzystnym położeniu.

Życie w Kościele

Trzy oficjalne kościoły (wszystkie w Adenie, na południowym wybrzeżu Jemenu), które służyły chrześcijańskim migrantom lub uchodźcom (głównie etiopskim), zostały zniszczone w czasie wojny i obecnie są zamknięte. Chrześcijanie mogą spotykać się tylko potajemnie. Dystrybucja publikacji religijnych jest prawnie zabroniona, a kary za to są surowe. Kościoły organizujące pomoc humanitarną są narażone na ataki. 

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Jemen zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);

2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);

3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);

4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);

5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Jemen nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Konwertyci są poddawani presji ze strony państwa i społeczeństwa, aby odwołali swoją konwersję (Art. 18 ICCPR);
• Chrześcijanie cierpią z powodu dyskryminacji podczas dystrybucji pomocy doraźnej (Art. 26 ICCPR);
• Konwertyci chrześcijańscy, mężczyźni i kobiety, są narażeni na rozwody i tracą opiekę nad dziećmi z powodu konwersji (Art. 23 ICCPR i Art. 16 CEDAW);
• Dystrybucja nieislamskich materiałów religijnych jest prawnie zabroniona (Art. 18 i 19 ICCPR) ;
• Kobiety nawrócone na chrześcijaństwo są więzione w domach i przetrzymywane jako zakładniczki z powodu swojej wiary (Art. 9 i 12 ICCPR oraz Art. 15 CEDAW).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Inne mniejszości religijne, których prawa są łamane w Jemenie, to bahaici i żydzi. Radykalni muzułmanie uważają bahaitów za niewiernych, dlatego ich prześladują. Wyznawcy bahaizmu są więzieni i torturowani, najczęściej przez władze Huti. W ten sposób prześladowcy chcą ich zmusić do wyrzeczenia się swojej wiary. Niewielka społeczność żydowska, zamieszkująca głównie stolicę, jest postrzegana przez rebeliantów Huti jako wróg. Huti nakładają również ograniczenia na wolność sunnickich muzułmanów. 

Spis treści

11. Open Doors w Jemenie

Open Doors wspiera chrześcijan w Jemenie poprzez modlitwę i organizację szkoleń dla chrześcijan i liderów wspólnot. Zajmujemy się również dystrybucją pomocy humanitarnej dla chrześcijan i osób wykazujących zainteresowanie chrześcijaństwem. Zapewniamy schronienie i ochronę prześladowanym chrześcijanom, organizujemy szkolenia i środki do życia dla chrześcijan i ich rodzin.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju opracowane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.
• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).

• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.