Kamerun

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Sytuacja w Kamerunie staje się coraz bardziej groźna dla chrześcijan, szczególnie w regionach północnych, gdzie radykalizacja wśród znacznej populacji muzułmanów nasila się. Konwersja z islamu na chrześcijaństwo jest obarczona ogromnym niebezpieczeństwem. Posiadanie literatury chrześcijańskiej, jak na przykład Biblii, może wiązać się z groźbami, a nawet przemocą, co zmusza wielu konwertytów do potajemnego praktykowania swojej wiary. W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się nawrócone kobiety, które często są zmuszane do zawierania małżeństw z niechrześcijanami. Dodatkowo niepewności tej towarzyszy rosnąca aktywność Boko Haram (islamskiej bojówki), która w nieproporcjonalnie dużym stopniu naraża chrześcijańskie kobiety na ryzyko uprowadzenia.

Co więcej, działalność kościelna jest poważnie zakłócana, nie tylko przez Boko Haram, ale także przez uzbrojone grupy separatystyczne i sam rząd. W regionach północno-zachodnim i południowo-zachodnim grupy te atakują społeczności, w większości zamieszkane przez chrześcijan. W rezultacie kościoły w różny sposób ucierpiały. Kościoły były podpalane, a przywódcy kościelni i studenci seminariów porywani, co potwierdzają raporty Departamentu Stanu USA (IRFR 2022 Kamerun). Ugrupowania zbrojne często okupują kościoły, zamieniając tym samym miejsca kultu w arenę rozwiązywania konfliktów.

Co więcej, rząd represjonuje wszystkich, którzy ośmielają się występować przeciwko bezprawiu, w tym chrześcijan. Przywódcy kościelni, którzy wyrażają sprzeciw wobec systemowej niesprawiedliwości, są uciszani poprzez próby zastraszania ich lub bardziej jawne formy represji, co skutecznie hamuje wszelkie formy sprzeciwu w kręgach religijnych.

Spis treści

1. Tło

Od 1982 roku Kamerun znajduje się pod rządami prezydenta Paula Biyi, a naród jest mocno podzielony na regiony frankofońskie, jak i anglofońskie. Zwłaszcza obszary anglofońskie (północno-zachodnie i południowo-zachodnie) ogarnięte są wojną domową od 2016 roku, kiedy to anglofońscy prawnicy i nauczyciele protestowali przeciwko niedostatecznej reprezentacji w rządzie centralnym. Rząd odpowiedział przemocą, w tym torturami, bezpodstawnymi zatrzymaniami i zabójstwami, co doprowadziło do eskalacji konfliktu i powstania uzbrojonych grup separatystycznych. W rezultacie doprowadziło to do wysiedlenia około pół miliona osób i ciągłych walk między siłami rządowymi a bojownikami.

Społeczności chrześcijańskie z tego regionu są narażone na wyjątkową przemoc, a kobietom i dziewczętom grozi uprowadzenie i przymusowe małżeństwo z bojownikami, a także przymusowe przejście na islam. Narażeni są również chrześcijańscy mężczyźni i chłopcy, zwłaszcza ci, którzy są liderami kościelnymi. Zagrożeni są oni uprowadzeniem, wcieleniem do bojówek, pracą przymusową, torturami i śmiercią.

Mimo, że chrześcijanie są aktywni politycznie, ich działalność jest poważnie utrudniona przez panującą korupcję i brak mechanizmów demokratycznych. Indeks Percepcji Korupcji Transparency International (CPI 2022 Cameroon) sklasyfikował ten kraj na 142. miejscu na 180, z wynikiem 26 na 100.

Wieloletnie rządy prezydenta Paula Biyi, który w zaplanowanych na 2025 r. wyborach prezydenckich skończy 92 lata, nie wykazują żadnych oznak osłabienia, gdyż oczekuje się, że będzie on ubiegał się o kolejną kadencję. Jego kandydatura jest szczególnie godna uwagi w kontekście nieustających kryzysów, z jakimi boryka się ten kraj - zwłaszcza anglofońskiej wojny domowej, szerzącej się korupcji i pogarszającej się sytuacji w zakresie praw człowieka. Wiek Biyi i jego potencjalne ubieganie się o reelekcję mogą jeszcze bardziej zaognić te kwestie i utrwalić istniejące status quo, dając niewielką nadzieję na zmianę Kamerunu na bardziej demokratyczny i transparentny. Uporczywe skupianie się rządu na tłumieniu ruchów separatystycznych w regionach północno-zachodnim i południowo-zachodnim prowadzi do zaniedbań w zakresie bezpieczeństwa, które grupy ekstremistyczne, takie jak Boko Haram, nieustannie wykorzystują, co szczególnie dotyka bezbronne społeczności chrześcijańskie.

Według raportu Departamentu Stanu USA IRFR 2022 poświęconego Kamerunowi, najwięcej chrześcijan w kraju mieszka głównie w regionach południowym i zachodnim, a obszary na północnym zachodzie i południowym zachodzie są głównie protestanckie. Raport odnotowuje również rosnącą na tych obszarach liczbę chrześcijańskich kościołów przebudzeniowych.

W latach 2022 i 2023 sytuacja nie wykazywała żadnych oznak poprawy. W dalszym ciągu rośnie radykalizacja, a rząd tłumi i ucisza wszystkich, w tym chrześcijan, którzy wypowiadają się przeciwko niesprawiedliwości. Chrześcijanie nadal zmagają się z ekstremalnymi prześladowaniami religijnymi, zarówno ze strony grup zbrojnych, jak i ze strony rządu, co komplikuje sytuację w zakresie praktykowania ich wiary.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Sprawowanie władzy i bezpieczeństwo w Kamerunie to główne problemy kraju, który zmaga się z przemocą w trzech regionach: 1) Daleka Północ - tam, gdzie Boko Haram i ISWAP nadal przeprowadzają ataki; 2) Północny Zachód i 3) Południowy Zachód, to dwa regiony, w których ma swoją siedzibę anglofońska rebelia.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Historyczne wspólnoty chrześcijańskie

Rząd podważa autonomię grup rzymskokatolickich (stanowiących 42% populacji chrześcijańskiej) i niektórych wyznań protestanckich, okazjonalnie występują też akty przemocy ze strony Boko Haram.

Społeczności konwertytów

Osoby przechodzące z islamu na chrześcijaństwo, doświadczają największej presji i przemocy ze strony rodziny i społeczności w rejonach, gdzie w większości zamieszkują muzułmanie. Z tego powodu wielu konwertytów przenosi się do bezpieczniejszych części kraju. Ci, którzy przechodzą z religii etnicznych na chrześcijaństwo, również doświadczają presji ze strony swojej społeczności, choć jest ona mniej nasilona.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Baptyści i zielonoświątkowcy napotykają w północnym Kamerunie opozycję, gdy prowadzą pracę misyjną lub próbują integrować w swoich kościołach chrześcijan nawróconych z muzułmańskiego środowiska. Niektóre kościoły spotkały się z groźbami zamknięcia za krytykę rządu. 

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

W północnym regionie Adamawa i niektórych regionach wschodnich islamska represja dotyka przede wszystkim chrześcijańskich konwertytów, na których rodzina i społeczność wywiera presję, by powrócili do islamu. Grupy, takie jak Boko Haram, stanowią ciągłe zagrożenie dla życia i bezpieczeństwa i doprowadziły do przesiedlenia znacznej liczby chrześcijan, podważając tym samym historię pokojowych stosunków między chrześcijanami i muzułmanami we współczesnej historii Kamerunu.

Dyktatorska paranoja

Reżim prezydenta Paula Biyi jest odpowiedzialny za aresztowania na tle politycznym i zabójstwa chrześcijan, z pośród których wielu sprzeciwia się jego rządom. Dzieje się tak zwłaszcza w regionie anglofońskim, ze względu na aktywność ruchu niepodległościowego na tym obszarze.

Zorganizowana przestępczość i korupcja

Kamerun jest jednym z najbardziej skorumpowanych krajów na świecie. Skorumpowani urzędnicy na północy kraju mogą być przekupywani (na przykład przez imamów), by nie chronić chrześcijan narażonych na ataki ze strony radykalnych grup islamskich.

Ucisk klanowy

Znaczna część populacji wyznaje tradycyjne systemy wierzeń. Na obszarach, gdzie chrześcijanie sprzeciwiają się takim praktykom, są oni narażeni na łamanie ich praw. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Mimo, że Kamerun jest krajem świeckim, region dalekiej północy cierpi z powodu przemocy ze strony Boko Haram. Kobiety i dziewczęta są uprowadzane, zmuszane do małżeństwa, gwałcone i poddawane pracy przymusowej, a także kilka dziewcząt zmuszono do pełnienia roli zamachowców-samobójców. Kobiety nawrócone z tradycyjnych religii afrykańskich lub ze środowisk muzułmańskich są poddawane presji ze strony rodziny i społeczności lokalnej. Często zależne od mężów lub ojców, trafiają do aresztu domowego lub przymusowo wydawane są za mąż za niechrześcijanina. Zamężne konwertytki narażone są na rozwód, utratę opieki nad dziećmi i wydziedziczenie.

Typowe formy nacisku:

• uprowadzenie; odmowa dostępu do społeczności / sieci społecznościowych;
• odmowa opieki nad dziećmi;
• odmowa dziedziczenia lub posiadania;
• dyskryminacja / nękanie poprzez przez system edukacji;
• narzucony styl ubioru zgodny w wymogami religijnymi;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• przemoc - śmierć;
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

W regionach północnych Boko Haram jest poważnym zagrożeniem dla chrześcijańskich mężczyzn i chłopców, zwłaszcza przywódców kościelnych. Mężczyźni byli uprowadzani, wykorzystywani do pracy przymusowej, torturowani i siłą werbowani przez bojówki. Konflikt w regionie anglofońskim również podsycił niestabilność i doprowadził do ucieczki wielu osób, w tym chrześcijan. Chrześcijanie doświadczają również dyskryminacji w zakresie możliwości zatrudnienia, firmy są bojkotowane, zaś gdy sprzeciwiają się korupcji, są szykanowani przez urzędników państwowych. Wpływa to negatywnie na sytuację ekonomiczną, finansową i psychiczną chrześcijańskich rodzin. Mężczyźni przechodzący na chrześcijaństwo są poddawani presji ze strony swoich rodzin i społeczności, często są odrzucani i odmawia się im dziedziczenia.

Typowe akty nacisku:

• uprowadzenie;
• odmowa dostępu do społeczności / sieci społecznościowych;
• odmowa dziedziczenia lub posiadania;
• nękanie ekonomiczne w sferze biznesu / miejscu pracy;
• wymuszone opuszczenie miasta / kraju;
• uwięzienie przez rząd;
• pobór do wojska / milicji / służba wbrew sumieniu;
• przemoc - śmierć;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna;
• przemoc słowna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wzrost wyniku o jeden punkt przypisuje się rosnącej presji, przy czym przemoc utrzymuje się na wysokim poziomie 15,9. Ogólna presja rośnie w związku z obecnością w kraju Boko Haram i trwającym kryzysem anglofońskim. Jednocześnie rząd nakłada ograniczenia na swobody religijne chrześcijan.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Kamerunu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Odnotowano liczne ataki na chrześcijan i ich obiekty służące kultowi religijnemu w związku z walkami separatystów w regionach północno-zachodnim i południowo-zachodnim. Na przykład Departament Stanu USA (IRFR 2022 Kamerun) poinformował: „Z relacji rzymskokatolickiego księdza z diecezji Kumbo w regionie północno-zachodnim wynika, że podczas nabożeństwa 16 października [2022 r.] separatyści wywiesili swoją flagę na budynku kościoła w St. Therese Mission Station w parafii Tobin i przez kilka godzin strzelali w kierunku centrum miasta. Strzelanina przerwała niedzielne nabożeństwo, podczas którego wierni zamknęli drzwi budynku i przez kilka godzin leżeli na podłodze. Według niego żaden wierny nie został ranny i wszyscy uciekli po tym, jak separatyści opuścili kościół prawie trzy godziny później".

Życie prywatne

Chrześcijańscy konwertyci ze środowiska muzułmańskiego często ukrywają swoją nową wiarę. Gromadzenie się jest bardzo ryzykowne, podobnie jak posiadanie Pisma Świętego czy literatury chrześcijańskiej.

Życie w rodzinie

W przypadku separacji małżeńskiej, chrześcijańskim konwertytom ze środowisk muzułmańskich odmawia się prawa do ubiegania się o opiekę nad dziećmi, jeśli ich były małżonek jest muzułmaninem. Dotyczy to w szczególności kobiet na północy kraju. Prawo do dziedziczenia można również utracić po zmianie wyznawanej religi. W kilku przypadkach zamężne konwertytki musiały wybierać między mężem a wiarą, co prowadziło do przymusowych rozwodów.

Życie w społeczeństwie

W odległych rejonach północy chrześcijanie nawróceni z islamu są nękani i zastraszani przez społeczności. Są oni dyskryminowani w sferze edukacji i zatrudnienia oraz są inwigilowani przez agentów rządowego wywiadu, co prowadzi do autocenzury.

Życie w państwie

Wolność słowa jest ograniczona, ponieważ rząd jest przewrażliwiony na wszelką krytykę, zarówno za słowa, które są postrzegane jako krytyka jak i na rzeczywistą krytykę. Może to prowadzić do wyłączenia dostępu do internetu, jak i aresztowań. Szczególnie na północy, siły bezpieczeństwa i siły zbrojne nie zostały ukarane, za bezpodstawne aresztowania, torturowanie i zabijanie cywilów.

Życie w kościele

Starcia między rządowymi siłami zbrojnymi a separatystami zakłóciły działalność chrześcijańską w prowincjach anglofońskich. Nowym kościołom trudno jest zarejestrować swoją działalność w urzędzie. Wiele z nich działa bez rejestracji, ale karane są rzadko. Brak rejestracji może być jednak wykorzystany do grożenia kościołowi zamknięciem, gdy rząd uzna, że dany kościół nie wspiera go politycznie.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Kamerun zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
4. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Kamerun nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając lub nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijanie są zabijani za swoją wiarę (art. 6 ICCPR).
2. Chrześcijańscy konwertyci spotykają się z przymusem, przemocą i nękaniem, w tym utratą pracy lub możliwości dalszego kształcenia, chyba że wyrzekną się swojej wiary (art. 18 ICCPR, art. 2 ICESCR).
3. Pokojowe chrześcijańskie zgromadzenia religijne są ograniczane przez Boko Haram, restrykcje bezpieczeństwa i odmowę rejestracji lub zezwoleń na spotkania (art. 18 i 21 ICCPR).
4. Chrześcijanie spotykają się z dyskryminacją w sektorze publicznym i prywatnym (art. 18 ICCPR, art. 2 ICESCR).
5. Z obawy przed represjami wynikającymi z braku bezpieczeństwa, chrześcijanom odmawia się prawa do wolności wypowiedzi (art. 19 ICCPR).
6. Chrześcijanki są przymusowo wydawane za mąż i zmuszane do porzucenia swoich przekonań (art. 23 ICCPR i art. 16 CEDAW).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Przemoc dotyka wszelkie grupy religijne, które nie popierają otwarcie rządu. Na terenach, gdzie chrześcijanie stanowią większość, muzułmanie są poddawani ostracyzmowi, ponieważ społeczność postrzega ich jako prawdopodobnych sympatyków Boko Haram. 

Spis treści

10. Open Doors w Kamerunie

Open Doors od wielu lat służy Kościołowi w Kamerunie organizując seminaria uświadamiające i przybliżające tematykę prześladowań. Od 2008 roku, z pomocą lokalnych kościołów i partnerów, skupiamy się na poszukiwaniu i wyposażaniu prześladowanego Kościoła. Naszą wizją jest, aby Kościół holistycznie, był silny i wiedział jak biblijnie reagować na prześladowania i opiekować się nowymi chrześcijanami oraz osobami, które doświadczyły traumatycznych przeżyć w społeczności.

Dążymy do osiągnięcia tego celu poprzez:

• Pomoc w sytuacjach kryzysowych związanych z prześladowaniami i zapewnienie opieki pourazowej,
• Wzmocnienie ekonomiczne i opiekę (duchową i fizyczną) dla nowych chrześcijan,
• Duchową i społeczno-ekonomiczną opiekę nad nowymi wierzącymi i prześladowanymi chrześcijanami.

Spis treści

11. Módl się za Kamerun

• Módl się, aby rząd Kamerunu podjął konkretne działania w celu ochrony zagrożonych społeczności w kraju.
• Módl się, aby przywódcy kościołów w północnym regionie Kamerunu otrzymali Bożą mądrość i siłę do swojej służby na rzecz prześladowanych, przesiedlonych i straumatyzowanych.
• Módl się, o mądrość i dobre rozeznanie dla lokalnych partnerów Open Doors, którzy badają i wdrażają sposoby służenia prześladowanej społeczności.