Kamerun

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Sytuacja w Kamerunie staje się coraz bardziej groźna dla chrześcijan, szczególnie w regionach północnych, gdzie nasila się radykalizacja wśród znacznej populacji muzułmanów. Konwersja z islamu na chrześcijaństwo jest obarczona ogromnym niebezpieczeństwem. Posiadanie literatury chrześcijańskiej, na przykład Biblii, może wiązać się z groźbami, a nawet przemocą, co zmusza wielu konwertytów do potajemnego praktykowania swojej wiary. W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się konwertytki, które często są zmuszane do zawierania małżeństw z niechrześcijanami. Dodatkowo niepewności tej towarzyszy rosnąca aktywność Boko Haram (islamskiej bojówki), która w nieproporcjonalnie dużym stopniu naraża chrześcijańskie kobiety na ryzyko uprowadzenia.

Działalność kościelna jest poważnie zakłócana nie tylko przez Boko Haram, ale także przez uzbrojone grupy separatystyczne i sam rząd. W regionach północno-zachodnim i południowo-zachodnim grupy te atakują miejscowości w większości zamieszkane przez chrześcijan, a w rezultacie cierpią wspólnoty. Kościoły były podpalane, a przywódcy kościelni i studenci seminariów porywani, co potwierdzają raporty Departamentu Stanu USA (IRFR 2023 Kamerun). Ugrupowania zbrojne często okupują kościoły, zamieniając tym samym miejsca kultu w arenę rozwiązywania konfliktów.

Co więcej, rząd represjonuje wszystkich, którzy ośmielają się występować przeciwko bezprawiu, w tym chrześcijan. Przywódcy kościelni, którzy wyrażają sprzeciw wobec systemowej niesprawiedliwości, są uciszani poprzez próby zastraszania ich lub bardziej jawne formy represji, co skutecznie hamuje wszelkie formy sprzeciwu w kręgach religijnych.

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Od 1982 roku Kamerunem rządzi prezydent Paul Biya, a naród jest mocno podzielony na regiony frankofońskie i anglofońskie. Zwłaszcza obszary anglofońskie (północno-zachodnie i południowo-zachodnie) ogarnięte są wojną domową od 2016 roku, kiedy to anglofońscy prawnicy i nauczyciele protestowali przeciwko niedostatecznej reprezentacji w rządzie centralnym. Rząd odpowiedział przemocą, w tym torturami, bezpodstawnymi zatrzymaniami i zabójstwami, co doprowadziło do eskalacji konfliktu i powstania uzbrojonych grup separatystycznych. W rezultacie doprowadziło to do wysiedlenia około pół miliona osób i długotrwałych walk między siłami rządowymi a bojownikami.

W całym tym zamieszaniu Boko Haram wykorzystuje luki w zabezpieczeniach, które powstały w wyniku walk władz państwowych z separatystami w regionie Dalekiej Północy (Extreme-Nord) Kamerunu. Społeczności chrześcijańskie z tego regionu są narażone na wyjątkową przemoc, a kobietom i dziewczętom grożą uprowadzenie i przymusowe małżeństwo z bojownikami, a także przymusowe przejście na islam. Narażeni są również chrześcijańscy mężczyźni i chłopcy, zwłaszcza liderzy kościelni. Grożą im uprowadzenie, wcielenie do bojówek, praca przymusową, tortury i śmierć.

Mimo że chrześcijanie są aktywni politycznie, ich działalność jest poważnie utrudniona przez panującą korupcję i brak mechanizmów demokratycznych. Indeks Percepcji Korupcji Transparency International (CPI 2022 Cameroon) sklasyfikował ten kraj na 140. miejscu na 180, z wynikiem 27 pkt na 100.

Wieloletnie rządy prezydenta Paula Biyi, który podczas zaplanowanych na 2025 rok wyborów prezydenckich skończy 92 lata, nie wykazują żadnych oznak osłabienia, gdyż oczekuje się, że będzie on ubiegał się o kolejną kadencję. Jego kandydatura jest szczególnie godna uwagi w kontekście nieustających kryzysów, z jakimi boryka się ten kraj – zwłaszcza anglofońskiej wojny domowej, szerzącej się korupcji i pogarszającej się sytuacji w zakresie praw człowieka. Wiek Biyi i jego potencjalne ubieganie się o reelekcję mogą jeszcze bardziej zaognić te kwestie i utrwalić status quo, dając niewielką nadzieję na zmianę Kamerunu w kraj demokratyczny i transparentny. Uporczywe skupianie się rządu na tłumieniu ruchów separatystycznych w regionach północno-zachodnim i południowo-zachodnim prowadzi do zaniedbań w zakresie bezpieczeństwa, które wykorzystują grupy ekstremistyczne, takie jak Boko Haram, co szczególnie dotyka bezbronne społeczności chrześcijańskie.

Według raportu Departamentu Stanu USA IRFR 2023 poświęconego Kamerunowi najwięcej chrześcijan w kraju mieszka głównie w regionach południowym i zachodnim, a obszary na północnym zachodzie i południowym zachodzie są głównie protestanckie. Raport odnotowuje również rosnącą na tych obszarach liczbę chrześcijańskich Kościołów przebudzeniowych.

W roku 2024 sytuacja chrześcijan nie uległa poprawie. W dalszym ciągu rośnie radykalizacja, a rząd tłumi i ucisza wszystkich, w tym chrześcijan, którzy wypowiadają się przeciwko niesprawiedliwości. Chrześcijanie nadal zmagają się z ekstremalnymi prześladowaniami religijnymi, zarówno ze strony grup zbrojnych, jak i ze strony rządu, co komplikuje sytuację w zakresie praktykowania ich wiary.

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Sprawowanie władzy i bezpieczeństwo w Kamerunie to główne problemy kraju, który zmaga się z przemocą w trzech regionach: 1) Daleka Północ – tam, gdzie ataki przeprowadzają Boko Haram i ISWAP; 2) Północny Zachód i 3) Południowy Zachód, to dwa regiony, w których ma swoją siedzibę anglofońska rebelia.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Historyczne wspólnoty chrześcijańskie

Rząd podważa autonomię grup rzymskokatolickich (stanowiących 42% populacji chrześcijańskiej) i niektórych wyznań protestanckich, okazjonalnie występują też akty przemocy ze strony Boko Haram.

Społeczności konwertytów

Osoby przechodzące z islamu na chrześcijaństwo doświadczają największej presji i przemocy ze strony rodziny i społeczności w rejonach, gdzie w większości zamieszkują muzułmanie. Z tego powodu wielu konwertytów przenosi się do bezpieczniejszych części kraju. Konwertyci z religii etnicznych na chrześcijaństwo również doświadczają presji ze strony swojej społeczności, choć jest ona mniej nasilona.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Baptyści i zielonoświątkowcy napotykają w północnym Kamerunie opozycję, gdy prowadzą pracę misyjną lub próbują integrować w swoich Kościołach chrześcijan nawróconych z muzułmańskiego środowiska. Niektóre Kościoły spotkały się z groźbami zamknięcia za krytykę rządu.    

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

W północnym regionie Adamawa i niektórych regionach wschodnich islamska represja dotyka przede wszystkim chrześcijańskich konwertytów, na których rodzina i społeczność wywierają presję, by powrócili do islamu. Grupy, takie jak Boko Haram, stanowią ciągłe zagrożenie dla życia i bezpieczeństwa i doprowadziły do przesiedlenia znacznej liczby chrześcijan, podważając tym samym historię pokojowych stosunków między chrześcijanami i muzułmanami we współczesnej historii Kamerunu.

Paranoja dyktatorska

Reżim prezydenta Paula Biyi jest odpowiedzialny za aresztowania na tle politycznym i zabójstwa chrześcijan, spośród których wielu sprzeciwia się jego rządom. Dzieje się tak zwłaszcza w regionie anglofońskim ze względu na aktywność ruchu niepodległościowego na tym obszarze.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Kamerun jest jednym z najbardziej skorumpowanych krajów na świecie. Skorumpowani urzędnicy na północy kraju mogą być przekupywani (na przykład przez imamów), by nie chronić chrześcijan narażonych na ataki ze strony radykalnych grup islamskich.

Ucisk klanowy

Znaczna część ludności nadal wyznaje tradycyjne systemy wierzeń. Na obszarach, gdzie chrześcijanie sprzeciwiają się takim praktykom, są oni narażeni na łamanie ich praw.  

Chrześcijański protekcjonizm denominacyjny

Tradycyjne wyznania nie są przychylnie nastawione do działalności nowych wspólnot. Na przykład w 2018 roku Kościoły protestanckie, baptystyczne i katolickie w Kamerunie wezwały rząd do zamknięcia kilku Kościołów zielonoświątkowych.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Mimo że Kamerun jest krajem świeckim, region dalekiej północy cierpi z powodu przemocy ze strony Boko Haram. Kobiety i dziewczęta są uprowadzane, zmuszane do małżeństwa, gwałcone i poddawane pracy przymusowej, kilka dziewcząt zmuszono do pełnienia roli zamachowców-samobójców. Kobiety nawrócone z tradycyjnych religii afrykańskich lub ze środowisk muzułmańskich są poddawane presji ze strony rodziny i społeczności lokalnej. Często zależne od mężów lub ojców, trafiają do aresztu domowego lub przymusowo wydawane są za mąż za niechrześcijanina. Zamężne konwertytki narażone są na rozwód, utratę opieki nad dziećmi i wydziedziczenie.

Formy wywierania nacisku:

• uprowadzenie;
• ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• odebrania prawa do opieki nad dziećmi;
• odebranie prawa własności/wydziedziczenie;
• dyskryminacja w edukacji;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• zmuszenie do opuszczenia domu – wypędzenie;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• śmierć;
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

W regionach północnych Boko Haram jest poważnym zagrożeniem dla chrześcijańskich mężczyzn i chłopców, zwłaszcza przywódców kościelnych. Mężczyźni byli uprowadzani, wykorzystywani do pracy przymusowej, torturowani i siłą werbowani przez bojówki. Konflikt w regionie anglofońskim również podsycił niestabilność i doprowadził do ucieczki wielu osób, w tym chrześcijan. Chrześcijanie doświadczają również dyskryminacji w zakresie możliwości zatrudnienia, firmy są bojkotowane, zaś gdy sprzeciwiają się korupcji, są szykanowani przez urzędników państwowych. Wpływa to negatywnie na sytuację ekonomiczną, finansową i psychiczną chrześcijańskich rodzin. Mężczyźni przechodzący na chrześcijaństwo są poddawani presji ze strony swoich rodzin i społeczności, często są odrzucani i odmawia im się prawa do dziedziczenia.

Formy wywierania nacisku:

• uprowadzenie;
• odebrania prawa własności/możliwości dziedziczenia;
• nękanie ekonomiczne w biznesie/miejscu pracy;
• zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• uwięzienie przez władze państwowe;
• pobór do wojska/służba wbrew sumieniu;
• śmierć;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna;
• przemoc werbalna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Średni wynik dotyczący presji w pięciu sferach życia wyniósł 10,1 pkt (wzrost o 0,1 pkt w porównaniu z ŚIP 2024), przy czym największe wyzwania pojawiły się w sferze życia w Kościele i w społeczeństwie. Poziom przemocy utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie; zanotowano niewielki wzrost do 16,1 pkt z 15,9 pkt w ŚIP 2024. Przez ostatnie pięć lat Kamerun konsekwentnie uzyskiwał 64 pkt lub więcej, co jest odzwierciedleniem stałej presji i przemocy, której doświadczają społeczności chrześcijańskie. Poważnym zagrożeniem jest utrzymująca się aktywność Boko Haram na północy, podczas gdy konflikt domowy na zachodzie zmusił Kościoły do płacenia „pieniędzy za ochronę” separatystom, którzy nie pozwalają na krytykę ich działań. Nakładane przez rząd ograniczenia oraz zakaz wypowiadania się przeciwko łamaniu praw człowieka oraz korupcji dodatkowo utrudniały życie chrześcijan.
Powszechna korupcja osłabiła bezpieczeństwo i rządy prawa w wielu obszarach. Ponadto tradycyjne wyznania kościelne prześladowały inne grupy chrześcijańskie, postrzegając wzrost nietradycyjnych wspólnot jako potencjalne zagrożenie. Kombinacja wszystkich tych czynników przyczynia się do powstania środowiska pełnego wyzwań dla chrześcijan w całym Kamerunie.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Kamerunu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Tabela obejmuje tylko kilka kategorii przemocy na tle wyznaniowym w okresie sprawozdawczym – szczegółowe wyniki znajdują się w sekcji przemoc w Pełnym Dossier Kraju. Ponieważ wiele incydentów nie jest zgłaszanych, poniższe liczby należy rozumieć jako wartości minimalne. Jeśli nie można było dokładnie określić liczy przypadków, podano symboliczną liczbę w zaokrągleniu (10, 100 lub 1000*). Dane rzeczywiste mogą być dużo wyższe. To samo dotyczy liczb symbolicznych 10 000*, 100 000* i 1 000 000*.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 27 stycznia 2025 roku około 100 bojowników Boko Haram zaatakowało i splądrowało 10 chrześcijańskich domów. Napastnicy zabili 60-letnią chrześcijankę Ngahadek Doula.
• W regionach Tourou, Ldoumbam-Bas i Lambram powtarzające się ataki Boko Haram zmusiły ponad 1000 mieszkańców do ucieczki z domów przed przemocą i zniszczeniami.

Życie prywatne

Chrześcijańscy konwertyci ze środowiska muzułmańskiego często ukrywają swoją nową wiarę. Gromadzenie się jest bardzo ryzykowne, podobnie jak posiadanie Pisma Świętego czy literatury chrześcijańskiej.

Życie rodzinne

W przypadku separacji małżeńskiej chrześcijańskim konwertytom ze środowisk muzułmańskich odmawia się prawa do ubiegania się o opiekę nad dziećmi, jeśli ich były małżonek jest muzułmaninem. Dotyczy to w szczególności kobiet na północy kraju. Konwertyci mogą utracić prawo do dziedziczenia. W kilku przypadkach zamężne konwertytki musiały wybierać między mężem a wiarą, co prowadziło do przymusowych rozwodów.

Życie w społeczeństwie

W odległych rejonach północy chrześcijanie nawróceni z islamu są nękani i zastraszani przez społeczności. Są także dyskryminowani w sferze edukacji i zatrudnienia oraz są inwigilowani przez agentów rządowego wywiadu, co prowadzi do autocenzury.

Życie w państwie

Wolność słowa jest ograniczona, ponieważ rząd jest przewrażliwiony na wszelką krytykę, zarówno za słowa, które są postrzegane jako krytyka, jak i na rzeczywistą krytykę. Może to prowadzić zarówno do wyłączenia dostępu do internetu, jak i aresztowań. Siły bezpieczeństwa i wojsko nie zostały ukarane za bezpodstawne aresztowania, torturowanie i zabijanie cywilów na północy kraju.

Życie w Kościele

Starcia między rządowymi siłami zbrojnymi a separatystami zakłóciły działalność chrześcijańską w prowincjach anglofońskich. Nowym Kościołom trudno jest zarejestrować swoją działalność w urzędzie. Wiele z nich działa bez rejestracji, ale karane są rzadko. Brak rejestracji może być jednak wykorzystany do grożenia Kościołowi zamknięciem, gdy rząd uzna, że dany Kościół nie wspiera go politycznie.

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Kamerun zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);

2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);

3. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);

4. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);

5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Kamerun nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Chrześcijanie są zabijani za wiarę (Art. 6 ICCPR);

• Chrześcijańscy konwertyci spotykają się z przymusem, przemocą i nękaniem, w tym utratą pracy lub możliwości dalszego kształcenia, chyba że wyrzekną się swojej wiary (Art. 18 ICCPR, Art. 2 ICESCR);

• Pokojowe chrześcijańskie zgromadzenia religijne są ograniczane przez Boko Haram, restrykcje bezpieczeństwa i odmowę rejestracji lub zezwoleń na spotkania (Art. 18 i Art. 21 ICCPR);

• Chrześcijanie spotykają się z dyskryminacją w sektorze publicznym i prywatnym (Art. 18 ICCPR, Art. 2 ICESCR);

• Z obawy przed represjami wynikającymi z braku bezpieczeństwa, chrześcijanom odmawia się prawa do wolności wypowiedzi (Art. 19 ICCPR);

• Chrześcijanki są przymusowo wydawane za mąż i zmuszane do porzucenia swoich przekonań (Art. 23 ICCPR i Art. 16 CEDAW).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Przemoc dotyka wszelkie grupy religijne, które nie popierają rządu. Na terenach, gdzie chrześcijanie stanowią większość, muzułmanie są poddawani ostracyzmowi, ponieważ społeczność postrzega ich jako prawdopodobnych sympatyków Boko Haram.   

Spis treści

11. Open Doors w Kamerunie

Open Doors od wielu lat służy Kościołowi w Kamerunie, organizując seminaria przybliżające chrześcijanom tematykę prześladowań. Od 2008 roku, z pomocą lokalnych Kościołów i partnerów, skupiamy się na docieraniu do wspólnot i wyposażaniu prześladowanego Kościoła.

Naszym pragnieniem jest zobaczyć Kościół, który potrafi w sposób biblijny reagować na prześladowania oraz troszczyć się o nowych wierzących i dotknięte traumą społeczności.

Nasze działania w Kamerunie obejmują:

• niesienie pomocy osobom w kryzysie oraz poradnictwo dla osób dotkniętych traumą;

• pomaganie chrześcijanom w zdobywaniu ekonomicznej niezależności oraz duchowe i materialne wsparcie nowych wierzących;

• duchową i materialną opiekę nad nowymi wierzącymi oraz prześladowanymi chrześcijanami.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.
• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).
• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.