Katar

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

W Katarze istnieją dwie kategorie chrześcijan. Największa grupa – społeczność chrześcijańskich ekspatów – składa się z chrześcijańskich pracowników migrujących. Prozelityzm wobec muzułmanów jest surowo zabroniony i może prowadzić do oskarżenia przed sądem i deportacji. W przeszłości zezwalano jednak na organizowanie dużych imprez religijnych. Głównym problemem jest brak wystarczającej przestrzeni kościelnej, ponieważ tylko wybrane wspólnoty otrzymały pozwolenie na budowę własnych obiektów sakralnych w oficjalnym kompleksie religijnym niedaleko stolicy Doha. Wielu pracowników migrujących żyje i pracuje w bardzo złych warunkach, a fakt, że są chrześcijanami, osłabia ich pozycję.

Drugą kategorię chrześcijan stanowią konwertyci z islamu. Konwertyci posiadający katarskie obywatelstwo są poddawani bardzo silnej presji przez członków swoich rodzin. Konwertyci w społecznościach migrantów podlegają kontroli społecznej w środowisku, w którym żyją. Często w takich środowiskach obowiązują normy krajów ojczystych, a nie Kataru. Zarówno rdzenni konwertyci, jak i migranci narażeni są na dyskryminację, prześladowania i policyjny monitoring. Konwersja z islamu nie jest oficjalnie uznawana, co powoduje kłopoty prawne i utratę statusu społecznego, prawa do opieki nad dziećmi i majątku.

Doniesienia o morderstwach chrześcijan, uwięzieniu lub przemocy fizycznej są rzadkie ze względu na małą liczbę konwertytów, którzy na ogół utrzymują swoją wiarę w tajemnicy. 

Spis treści

1. Tło

Niegdyś biedny Katar, dzięki eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego od lat 40. ubiegłego wieku stał się zamożnym krajem. Katar jest monarchią absolutną rządzoną przez rodzinę al-Thani. W październiku 2021 r. odbyły się pierwsze w historii wybory do nowej Rady Szury, w której zasiada 30 członków wybieranych i 15 mianowanych. Wybory zostały zorganizowane według linii plemiennych, w wyniku czego wybrano znanych biznesmenów i byłych urzędników państwowych. Państwo hojnie dzieli się swoim bogactwem z obywatelami, co w dużej mierze przyczyniło się do braku niezadowolenia społecznego, które charakteryzowało inne kraje, przez które przetoczyła się Arabska Wiosna.

Obecność chrześcijan w kraju zaczęła wzrastać  wraz z rozwojem przemysłu gazowego i naftowego w latach 70. XX wieku i napływowi pracowników zagranicznych. Chrześcijanie przebywający na emigracji cieszyli się ograniczonym zakresem wolności religijnej, bo dopiero w 2007 r. otwarto pierwszy kościół w ściśle monitorowanym „kompleksie religijnym” w pobliżu Dohy. Rząd katarski uważa chrześcijaństwo za obcą religię, a Ministerstwo Spraw Zagranicznych reguluje działalność kościołów w kraju.

Według Middle East Concern (profil MEC Katar): „Konstytucja Kataru uznaje islam za religię państwową, a prawo islamskie za główne źródło prawodawstwa... Gwarantuje ona wolność praktyk religijnych, pod warunkiem zachowania porządku publicznego i moralności. Prawnie uznane są religie abrahamowe (judaizm, chrześcijaństwo i islam). Prawo islamskie zakazuje muzułmanom zmiany religii. Nieislamski prozelityzm jest surowo zabroniony i podlega karze więzienia (...) – choć w ostatnich latach rząd wolał deportować  osoby podejrzane o prozelityzm bez postępowania sądowego”.

Według raportu Departamentu Stanu USA (IRFR 2022 Katar, str. 10): „Kompleks religijny Mesaimeer, znany również jako ‘Church City’ i położony na gruntach należących do państwa, nadal jest miejscem kultu dla ośmiu zarejestrowanych wyznań chrześcijańskich... Obywatele kraju i inni muzułmanie nie mogą uczestniczyć w organizowanych tu nabożeństwach. Przedstawiciele CCSC [Komitetu Sterującego Kościoła Chrześcijańskiego] stwierdzili przeludnienie w siedmiu budynkach kompleksu i zauważyli trudności z parkowaniem, dojazdem i dzieleniem czasu między wspólnoty”.

Katarczycy są homogenicznym narodem o silnych więzach rodzinnych, który aktywnie stara się przestrzegać norm islamu, broniąc się przed modernizacją i wpływami Zachodu. Konwersja z islamu na chrześcijaństwo jest postrzegana jako zdrada i może prowadzić do wysokiego poziomu presji rodzinnej i społecznej, w tym ostracyzmu, wymuszonego małżeństwa i przemocy fizycznej.

Wielu chrześcijańskich pracowników migrujących doświadcza przemocy, choć niekoniecznie ma ona podłoże religijne. Kobiety, które pracują jako pomoc domowa, doświadczają molestowania seksualnego.  Sytuacja chrześcijan w Katarze nie jest na ogół podyktowana ich wyznaniem, a raczej kolorem skóry i pochodzeniem etnicznym.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Katar jest bardzo małym krajem ze stolicą w Doha, będącą centrum wszystkich działań. Ryzyko, na jakie narażeni są chrześcijanie, a zwłaszcza konwertyci z islamu na chrześcijaństwo, zależy od społeczności, jakiej są częścią. Lokalni konwertyci z islamu cierpią z powodu największych prześladowań, ponieważ są poddawani presji rodziny i społeczeństwa, podczas gdy konwertyci na chrześcijaństwo przyjeżdżający z zagranicy doświadczają podobnych nacisków jak w swoich krajach ojczystych, z uwagi na sile relacje w ramach społeczności narodowych lub etnicznych.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Pracownicy z Azji i Afryki są dyskryminowani niezależnie od wyznawanej religii. Jeśli tacy pracownicy są chrześcijanami, pogarsza to tylko ich sytuację, gdyż mogą być poddawani naciskom w celu ich rekonwersji. Przepełnienie w istniejących kościołach i rządowa odmowa zgody na rozbudowę oznacza, że wiele osób nie może uczestniczyć w nabożeństwach, aby praktykować swoją wiarę, a korzystanie z pomieszczeń mieszkalnych do sprawowania kultu stało się trudne.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Historyczne wspólnoty chrześcijańskie zostały uwzględnione w kategorii ekspatriantów.

Społeczności konwertytów

Konwertyci z islamu doświadczają poważnych naruszeń praw człowieka. W kontekście arabskiej kultury plemiennej konwersja jest nie tylko zdradą wiary, ale także rodziny, klanu i arabskiej tożsamości etniczno-narodowej. Uznawani za apostatów, co w Katarze jest przestępstwem karanym przez prawo, konwertyci spotykają się z dyskryminacją i prześladowaniami ze strony społeczeństwa, a nawet grozi im śmierć. Konwertyci, zarówno rdzenni, jak i zagraniczni, spotykają się z dużą presją ze strony członków rodziny, pracodawców i lokalnej społeczności.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Nietradycyjne wspólnoty chrześcijańskie zostały włączone do kategorii ekspatriantów.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Polityka i kultura katarskiego rządu są podyktowane ścisłym przestrzeganiem islamu wahhabickiego i prawa szariatu. Dlatego konwertyci z islamu na chrześcijaństwo są z natury rzeczy obywatelami drugiej kategorii, którym grozi utrata wsparcia ekonomicznego, bezpieczeństwa rodzinnego i ochrony prawnej.

Ucisk klanowy

Plemienność wciąż odgrywa ogromną rolę w katarskim społeczeństwie. Religia jest silnie związana z tożsamością rodzinną. Odejście od islamu jest interpretowane jako zdrada rodziny. Ogólnie rzecz biorąc, rodziny wywierają silną presję społeczną na konwertytów, aby skłonić ich do rekonwersji.  W wielu przypadkach karą nakładaną na konwertytów jest wykluczenie z rodziny.

Paranoja dyktatorska

Katar jest monarchią absolutną, rządzoną przez emira.  Chociaż rząd stworzył państwo opiekuńcze z wieloma korzyściami finansowymi dla swoich obywateli, oczekuje w zamian posłuszeństwa i nie dopuszcza żadnej opozycji politycznej. Priorytetem dla władz jest utrzymanie islamskiego charakteru kraju, zwłaszcza ze względu na niewielką liczbę obywateli w porównaniu z bardzo dużą liczbą ekspatriantów. Chociaż chrześcijanie ekspatrianci mają względną swobodę w praktykowaniu swojej wiary, rząd monitoruje wszystkie ich działania. Kraj jest dobrze strzeżony, a ekspatrianci muszą zachowywać się ostrożnie, gdyż nie wiele trzeba, aby zostali wydaleni z kraju.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Ograniczenia praw kobiet wynikające z szariatu i kulturowej wahhabickiej interpretacji islamu sprawiają, że kobietom grozi duże niebezpieczeństwo.  Jeśli rodzina dowie się o ich konwersji, grozi im ostracyzm, areszt domowy i odcięcie od wszelkich środków komunikacji. Konwertytki są bite, wyrzucane z domu, a nawet giną z ręki mężczyzn w ramach zabójstw „honorowych”. Katarskim konwertytkom prawnie zabrania się poślubienia niemuzułmanina, a jako środek naprawczy grozi im wymuszone małżeństwo z muzułmaninem. Pokojówki pracujące w Katarze (wiele z nich to chrześcijanki) często spotykają się z molestowaniem seksualnym lub niewolniczym traktowaniem.

Formy wywierania nacisku:

• Uprowadzenie;
• Odebrania prawa do opieki nad dziećmi;
• Brak możliwości zawarcia małżeństwa z chrześcijaninem;
• Wymuszony rozwód;
• Wymuszone małżeństwo;
• Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• Zakaz podróżowania/ograniczenia w przemieszczaniu się;
• Śmierć;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc seksualna.

Mężczyźni

Poza przestrzeganiem oficjalnych restrykcji dot. nieislamskich praktyk religijnych chrześcijanie starają się nie rzucać w oczy. Uwaga służb i członków społeczeństwa zazwyczaj skupia się na mężczyznach/chrześcijanach, ponieważ to mężczyźni są widoczni w sferze publicznej i znajdują się na pierwszej linii interakcji z władzami. Konwertyci narażają się na presję domową; w przypadku ujawnienia, rodziny mogą zagrozić mężczyźnie odebraniem żony i dzieci. Mężczyźni są często izolowani i pozbawiani dostępu do wspólnoty chrześcijańskiej. Grozi im utrata pracy, przemoc fizyczna i psychiczna, a także usunięcie z rodziny.

Formy wywierania nacisku:

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Nękanie ekonomiczne w biznesie / miejscu pracy.
• Fałszywe oskarżenia;
• Przymusowe opuszczenia domu - wypędzenie;
• Uwięzienie przez władze;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc słowna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Spadek oceny przemocy (z 1,5 pkt do 0,6 pkt) był głównym powodem spadku ogólnej oceny o 1 pkt. Konwertyci krajowi, jak i zagraniczni napotykają w swoim życiu i praktykowaniu wiary największe przeszkody.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Kataru.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Katarscy konwertyci z islamu na chrześcijaństwo spotykają się z dużą presją, zwłaszcza ze strony członków rodziny. W ostatnich latach chrześcijanie zaangażowani w działalność misyjną wśród obywateli Kataru lub niechrześcijańskich emigrantów przebywających w kraju byli deportowani. 
• Przypadki przemocy wobec chrześcijan są rzadko zgłaszane. Ataki na chrześcijańskich pracowników migrujących prawdopodobnie nie są zgłaszane, ponieważ podawanie szczegółów do wiadomości publicznej nie leży w niczyim interesie; ofiara chce zachować pracę, a inne podmioty (takie jak rząd) nie są zainteresowane rejestrowaniem takich zdarzeń. Po drugie, czasami trudno jest stwierdzić, czy dany incydent miał podłoże religijne. Szacuje się, że tysiące emigrujących chrześcijan spotyka się z nadużyciami. Według niedawnego raportu Amnesty International – AI (AI, „Why do you want to rest”, 2020) tysiące pracowników migrujących nadal cierpi z powodu nadużyć w pracy pomimo inicjatyw i przepisów mających na celu ich poprawę. We wcześniejszym raporcie (AI, „My Sleep Is My Break”, 2014) AI zwróciła uwagę na praktyki wykorzystywania (seksualnego) zwłaszcza pracownic migrujących, z których wiele jest chrześcijankami.

Życie prywatne

Ze względu na społeczne, ekonomiczne i prawne naciski na konwertytów z islamu chrześcijanie, którzy chcą wykonywać praktyki religijne, napotykają liczne trudności. Publiczne praktykowanie chrześcijaństwa jest nielegalne. Może być interpretowane jako krytyka islamu lub prozelityzm, za co grożą surowe kary prawne, takie jak więzienie lub deportacja.  Co więcej, przyznanie się do odejścia od islamu może skutkować publicznymi prześladowaniami lub utratą źródła dochodu. Dotyczy to w szczególności pracowników nisko wykwalifikowanych, takich jak pracownicy budowlani.

Życie rodzinne

Posiadanie rodziny przez konwertytów na chrześcijaństwo jest trudne ze względu na dużą presję społeczną.  Ponieważ nie uznaje się konwersji z islamu na chrześcijaństwo, państwo odmawia uznania ceremonii chrześcijańskich takich jak małżeństwo konwertytów z islamu. Dzieci rodziców, którzy przeszli na chrześcijaństwo, nie mogą być zwolnione z islamskiej edukacji.  Wreszcie, wszystkie rodziny są podporządkowane prawu szariatu, co może prowadzić do przymusowego oddzielania dzieci od członków rodziny w przypadku tych, którzy przechodzą na chrześcijaństwo.  

Życie w społeczeństwie

Społeczeństwo katarskie zdominowane jest przez wyznawców wahhabizmu, fundamentalistycznej interpretacji islamu i prawa szariatu. W związku z tym lokalne społeczności i władze są wrogo nastawione do osób postrzeganych jako „obce” lub przeciwne islamowi. Chrześcijanie imigranci spotykają się z prześladowaniami i dyskryminacją ze względu na różnice etniczne i religijne ze strony ogółu społeczeństwa katarskiego.

Życie w państwie

Rząd Kataru jest zasadniczo dyktatorskim rządem islamskim, a system prawny kraju jest zakorzeniony w prawie szariatu. Dlatego w interesie rządu ograniczanie działalności chrześcijańskich organizacji pozarządowych (NGO), cenzurowanie publicznych działań wspólnot chrześcijańskich oraz aresztowanie i deportowanie tych, którzy są postrzegani jako krytyczni wobec islamu lub państwa.

Życie w kościele

Pierwszy kościół w Katarze został otwarty w 2008 roku. Był to duży krok naprzód oznaczający zmianę atmosfery w kraju. Otwarciu towarzyszyły jednak kontrowersje, wielu katarskich obywateli sprzeciwiało się funkcjonowaniu chrześcijańskiej instytucji w muzułmańskim kraju.  Patrole bezpieczeństwa stale monitorują kompleks, zarówno po to, by skontrolować, czy chrześcijanie przestrzegają przepisów, jak i po to, by nie dopuścić do zakłócenia spokoju przez muzułmańskich oponentów.  Ze względu na przepisy coraz trudniej jest wykorzystywać prywatne domy do gromadzenia się na nabożeństwa.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Katar zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych  (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Katar nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijanie napotykają na ograniczenia w zatrudnieniu w sektorze publicznym i doświadczają dyskryminacji w sektorze prywatnym (Art, 25 i 26 ICCPR,  Oraz Art. 6 ICESCR).
2. Konwertyci są poddawani ostracyzmowi a członkowie rodziny przeciwni ich konwersji grożą im rozwodem i utratą prawa do opieki nad dziećmi (Art. 18 ICCPR).
3. Dzieci chrześcijańskie są prześladowane z powodu wiary rodziców (Art. 18 ICCPR i Art. 14 CRC)
4. Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniem i przemocą, jeśli otwarcie wypowiadają się na tematy religijne lub angażują się w prozelityzm (Arat. 18 i 19 ICCPR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według Departamentu Stanu USA (IRFR 2022 Katar) jedynymi zarejestrowanymi grupami religijnymi są muzułmanie sunnici i szyici oraz osiem wyznań chrześcijańskich (str. 4). Chociaż inne wspólnoty religijne, takie jak liczące wielu członków społeczności hinduistyczne i buddyjskie na emigracji, nie są oficjalnie uznawane, ich zgromadzenia są na ogół tolerowane, a w kraju znajduje się kilka nieoficjalnych świątyń hinduistycznych. Jednak „przedstawiciele społeczności hinduistycznej wyrazili zaniepokojenie faktem, że rząd nie wydał pozwolenia na otwarcie nowych miejsc kultu” (str.9). Według organizacji pozarządowej Baha'i International Community: „W ostatnich dziesięcioleciach społeczność bahaicka doświadczyła przypadków dyskryminacji, ograniczeń i naruszeń praw człowieka. Skumulowany efekt tych działań stał się obecnie nie do wytrzymania, ponieważ zagraża funkcjonowaniu społeczności”. 

Spis treści

10. Open Doors w Katarze

Open Doors zachęca świat do modlitwy za chrześcijan/ Kościół na Półwyspie Arabskim.

Spis treści

11. Módl się za Katar

• Wielu pracowników migrujących z Afryki i Azji jest źle traktowanych i wykorzystywanych; chrześcijanie są szczególnie narażeni ze względu na swoją wiarę. Módl się, aby Jezus umacniał, chronił i przemawiał przez chrześcijańskich pracowników do ich współpracowników i pracodawców.
• Każdy rodowity Katarczyk, który odnajduje chrześcijaństwo, ryzykuje intensywne prześladowania ze strony rodziny i społeczeństwa. Módl się za tych chrześcijan o pewność, że Jezus jest z nimi. Módl się, aby Bóg pociągnął do siebie także ich krewnych.
• Módl się, za rodzinę królewską w Katarze. Poproś Jezusa, aby zmiękczył serca emira Tamima bin Hamad Al Thani i jego rządu, aby się z nimi spotkać.