Turkmenistan

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Turkmenistan jest krajem totalitarnym, w którym chrześcijanie, wspólnoty (i całe społeczeństwo) znajdują się pod obserwacją funkcjonariuszy państwowych. Nawet wspólnoty Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego są inwigilowane podczas niedzielnych nabożeństw. Druk oraz import materiałów chrześcijańskich jest ograniczony. Największych prześladowań, których źródłem jest zarówno państwo, jak i członkowie rodziny oraz lokalnej społeczności doświadczają konwertyci z islamu. 

Spis treści

1. Tło

Turkmenistan uzyskał niepodległość w 1991 roku po rozpadzie Związku Radzieckiego. Prezydent jest zarówno głową państwa, jak i szefem rządu. Reżim nie pozwala na funkcjonowanie partii opozycyjnych. Pomimo bogatych zasobów naturalnych, wskaźniki bezrobocia i ubóstwa są wysokie. W obozach pracy przymusowej w przerażających warunkach przetrzymywanych jest tysiące więźniów.

Główną religią jest islam sunnicki, chociaż zgodnie z konstytucją Turkmenistan jest państwem świeckim, który gwarantuje swoim obywatelom wolność wyznania. Większość Turkmenów przestrzega tradycji islamskiej, ale niekoniecznie nauk tej religii. Istnieją surowe ograniczenia nałożone na religię przez rząd, takie jak mianowanie przez państwo muzułmańskich duchownych, inwigilowanie i dyktowanie praktyk religijnych oraz karanie nonkonformizmu poprzez więzienie, tortury i szykany administracyjne.

Według Christian World Database następną pod względem liczebności kategorią religijną są agnostycy i ateiści, zamieszkujący głównie stolicę Aszchabad i inne duże miasta.

Niewielka mniejszość chrześcijańska jest słaba z powodu wielu podziałów i ograniczonej współpracy między wyznaniami, co jest na rękę aktualnemu rządowi. Według World Christian Database (marzec 2023 r.) największe wyznania chrześcijańskie w Turkmenistanie to Rosyjski Kościół Prawosławny, Ormiański Kościół Apostolski i Ukraiński Kościół Prawosławny. Protestanci są często nazywani „ekstremistami” ze względu na działalność religijną poza strukturami sankcjonowanymi przez państwo.

Według raportu Amerykańskiego Departamentu Stanu na temat wolności religijnej (IRFR 2022 Turkmenistan): „Prawo wymaga od wszystkich organizacji religijnych, w tym tych, które zostały już wcześniej zarejestrowane, ponownej rejestracji w Ministerstwie Sprawiedliwości za każdym razem, gdy organizacja zmienia swój adres lub statut prawny. Prawo zezwala na rejestrację tylko tych organizacji religijnych, które mają co najmniej 50 członków w wieku powyżej 18 lat; podobny wymóg dotyczy niereligijnych stowarzyszeń cywilnych”. „Niezarejestrowane organizacje religijne i niezarejestrowane kongregacje zależne od zarejestrowanych organizacji religijnych nie mogą legalnie prowadzić działalności religijnej; zakładać miejsc kultu; gromadzić się na nabożeństwach religijnych, w tym w prywatnych mieszkaniach, produkować ani rozpowszechniać materiałów religijnych; ani uprawiać prozelityzmu. Każda taka działalność jest karana jako wykroczenie administracyjne grzywną w wysokości od 100 do 2000 manatów (570 USD), z wyższymi grzywnami dla przywódców religijnych i niższymi grzywnami dla członków”.

Chrześcijanie w Turkmenistanie muszą zachować dużą ostrożność. Ich działalność jest monitorowana przez policję i służby specjalne. Chrześcijanie z zagranicy napotykają duże przeszkody, kiedy chcą odwiedzić Turkmenistan jako turyści lub z każdego innego powodu. Obywatelom utrudnia się również odwiedzanie chrześcijan w innych krajach. Aby wyjechać z kraju, obywatel potrzebuje wizy wyjazdowej, którą bardzo trudno jest otrzymać. 

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

W całym kraju dochodzi do łamania praw chrześcijan przez urzędników państwowych. Presja ze strony rodziny i społeczności na chrześcijańskich konwertytów ze środowiska muzułmańskiego jest silniejsza na obszarach wiejskich.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Rosyjski Kościół Prawosławny (RKP) akceptuje ograniczenia narzucone przez władze i dlatego ich działalność pozostaje mniej lub bardziej niezakłócona. Zdarza się, że nabożeństwa są monitorowane, ale zazwyczaj nie są zakłócane. Państwo ogranicza możliwość drukowania oraz importowanie materiałów chrześcijańskich.

Społeczności konwertytów

Chrześcijańscy konwertyci z islamu doświadczają przemocy ze strony państwa oraz silnej presji ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą wspólnoty baptystyczne, ewangelikalne i zielonoświątkowe. Poza konwertytami to ich prawa są najczęściej łamane, np.  poprzez naloty, groźby aresztowań i grzywny, zwłaszcza gdy kościoły tych wspólnot działają bez rejestracji. 

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Paranoja dyktatorska 

W Turkmenistanie działać mogą tylko instytucje kontrolowane przez państwo.  Protestanci są często nazywani „ekstremistami” ze względu na prowadzenie działalności religijnej poza strukturami sankcjonowanymi przez państwo. Rząd postrzega protestantów jako zagrożenie dla politycznego status quo i z tego powodu jako wymagające kontroli i ograniczeń.

Ekstremizm islamski w połączeniu z uciskiem klanowym 

Muzułmanie, którzy przechodzą na chrześcijaństwo, mogą doświadczać nacisków i przemocy fizycznej ze strony swoich rodzin i członków lokalnej społeczności, które próbują zmusić ich do powrotu do islamu. Niektórzy konwertyci doświadczają uwięzienia w domu lub wykluczenia ze społeczności.  W związku z tym wielu stara się utrzymać swoją wiarę w tajemnicy. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Nadal istnieją luki w zakresie ochrony prawnej kobiet w Turkmenistanie, w tym przed przemocą domową. Kultura islamska stawia kobiety w pozycji podrzędnej w stosunku do mężczyzn. Konwertytki są szczególnie narażone na bicie, areszt domowy, przemoc słowną, groźby, odrzucenie, uprowadzenie i wymuszone małżeństwo. Kobiety i dziewczęta są narażone na molestowanie seksualne i gwałty, choć rzadko zgłaszają takie przypadki z powodu stygmatyzacji i wstydu, a sprawcy zazwyczaj pozostają bezkarni. Przemoc wobec kobiet jest wykorzystywana jako narzędzie do zastraszania i podporządkowania ich mężów, rodzin i kościołów.

Formy wywierania nacisku:

• Uprowadzenie;
• Wymuszone małżeństwo;
• Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc seksualna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc słowna.

Mężczyźni

Funkcje przywódcze w rodzinach i kościołach pełnią zazwyczaj mężczyźni. W konsekwencji, prześladowania skierowane przeciwko mężczyznom wpływają na ich rodziny i zgromadzenia, wywołując strach, gniew i trudności finansowe. Funkcjonariusze państwowi wykorzystują każdy pretekst, aby nałożyć karę na chrześcijan, a władze wywierają naciski na tych, którzy przewodzą wspólnotom. Liderzy wspólnot napotykają trudności w uzyskaniu wykształcenia, a edukacja religijna podlega ścisłym ograniczeniom. Podczas obowiązkowej służby wojskowej mężczyźni spotykają się z dyskryminacją, nietolerancją i prześladowaniami. Na poziomie rodziny i lokalnej społeczności muzułmanie utrudniają chrześcijanom prowadzenie działalności gospodarczej, a konwertyci spotykają się z prześladowaniami, przesłuchaniami, groźbami, dyskryminacją, poniżaniem i biciem.

Formy wywierania nacisku:

• Brak dostępu do chrześcijańskich materiałów;
• nauczania i obrzędów religijnych;
• Nękanie ekonomiczne w miejscu pracy/biznesie/ dostępie do zatrudnienia;
• Nękanie ekonomiczne poprzez grzywny;
• Uwięzienie przez władze; Pobór do wojska/milicji/służba wbrew sumieniu;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychologiczna;
• Przemoc słowna. 

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik ŚIP 2024 dla Turkmenistanu jest o niecały punkt wyższy niż w ŚIP 2023. Sytuacja jest stabilna, z niewielkimi tylko zmianami w niektórych kategoriach presji i przemocy. Agenci państwowi stale monitorują kościoły i chrześcijan. Muzułmańskie rodziny, przyjaciele i mieszkańcy wsi wywierają presję na konwertytów.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Turkmenistanu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Przynajmniej 22 chrześcijan doświadczyło przemocy fizycznej lub psychicznej. Większość zgłoszonych przypadków dotyczy prześladowań w rodzinie konwertyty takich jak bicie, groźby i izolacja. 

Życie prywatne

Państwo ściśle kontroluje literaturę religijną przywożoną z zagranicy lub wydawaną w kraju. Posiadanie materiałów chrześcijańskich jest niebezpieczne, ponieważ jest uważane za dowód konwersji i tym samym za zdradę rodziny i kultury. Rodzina i społeczność często reagują na konwersję naciskami, wykluczeniem ekonomicznym, a nawet przemocą.

Życie rodzinne

Społeczeństwo, w którym większość stanowią muzułmanie, wywiera ogromną presję na dzieci konwertytów. Przekazuje im się islamskie nauki, nawet wbrew woli rodziców. Dzieci konwertytów i protestantów są często wykluczane przez innych członków lokalnej społeczności, co ma być sposobem na zmuszenie ich do powrotu do islamu.

Życie w społeczeństwie

Konwertyci zastraszani są przez rodzinę i społeczność (w tym lokalnych przywódców islamskich), co ma na celu skłonienie ich do porzucenia chrześcijaństwa. Zarówno członkowie społeczności, jak i władze państwowe przyglądają się i nękają niezarejestrowane wspólnoty protestanckie oskarżane o ewangelizację. Chrześcijanie spotykają się z groźbami, dyskryminacją, utrudnieniami i grzywnami. Zazwyczaj po donosach lokalnych informatorów muzułmańskich, funkcjonariusze państwowi przeprowadzają naloty na miejsca, w których spotykają się chrześcijanie.

Życie w państwie

Wrogość turkmeńskiego społeczeństwa wobec chrześcijan jest wspierana przez rozbudowany aparat państwowy, który stara się wymusić na ludności jedność społeczną, a więc i religijną.  Ustawa o religii zawiera zakaz działalności niezarejestrowanych organizacji religijnych oraz zakaz prywatnej edukacji religijnej.  Reżim cenzuruje chrześcijan, kontroluje media i zakazuje działalności partii opozycyjnych.

Życie w kościele

Uzyskanie statusu prawnego przez niezarejestrowane kościoły jest praktycznie niemożliwe. Zgodnie z nowym prawem wszystkie zarejestrowane kościoły są zobowiązane do ponownej rejestracji co trzy lata, co jest skomplikowaną i czasochłonną procedurą. Kościoły, zwłaszcza protestanckie, mogą również mieć trudności z wynajęciem lokalu na spotkania, ze względu na wrogość społeczną właścicieli wobec chrześcijan.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Turkmenistan zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych  (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Turkmenistan nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Niezarejestrowane kościoły są atakowane, a ich członkowie aresztowani, zastraszani i karani grzywnami (Art. 9 i 18 ICCPR).
2. Władza monitoruje chrześcijan i ich działalność (Art. 17 ICCPR).
3. Chrześcijańscy konwertyci na obszarach zamieszkałych przez muzułmanów doświadczają presji i przemocy ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności (Art. 18 ICCPR).
4. Dostęp do literatury religijnej jest poważnie ograniczony, podlega oficjalnej kontroli i wymaga pozwoleń (Art. 18 i 19 ICCPR).
5. Konwertytki są narażone na przemoc fizyczną, areszt domowy, przemoc słowną, groźby i odrzucenie przez własną rodzinę (Art. 9, 12 i 18 ICCPR). 

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Rząd nie koncentruje się na żadnej konkretnej grupie religijnej. Muzułmanie, chrześcijanie, żydzi, bahaici i inni doświadczają wysokiego poziomu inwigilacji i ucisku ze strony państwa. Według raportu na temat wolności religijnej Departamentu Stanu USA (IRFR 2022 Turkmenistan): „Nieznana liczba muzułmanów aresztowanych w poprzednich latach z powodów religijnych pozostaje w więzieniach”. „Świadkowie Jehowy nie zgłosili żadnych nowych przypadków zatrzymania lub uwięzienia osób odmawiających służby wojskowej w ciągu roku”.

Spis treści

10. Open Doors w Turkmenistanie

Open Doors zapewnia pomoc wierzącym z Azji Środkowej w sytuacjach kryzysowych. Na pomoc mogą liczyć osoby w więzieniach, wykluczone z rodzin i wspólnot, pozbawione środków do życia i zatrudnienia z powodu wiary w Chrystusa. Wzmacniamy prześladowany Kościół w Azji Środkowej przede wszystkim poprzez:

• Dystrybucję literatury chrześcijańskiej;
• Wsparcie modlitewne;
• Szkolenia biblijne;
• Szkolenia dla dzieci/młodzieży;
• Służbę wśród kobiet;
• Odwiedzanie pokrzywdzonych;
• Służbę społeczną i medyczną;
• Szkolenie zawodowe i mikrokredyty;
• Projekty rozwoju społeczno-ekonomicznego, takie jak ośrodki rehabilitacyjne dla dzieci, mężczyzn i kobiet.

Spis treści

11. Módl się za Turkmenistan

• Módl się za przywódców kościelnych, którzy zostali aresztowani i uwięzieni z powodu swojej wiary.
• Módl się, aby byli w stanie stanąć silni i powrócić do prowadzenia swoich kościołów.
• Proś Jezusa Chrystusa, aby dotarł do serc rządzących w Turkmenistanie i aby byli otwarci na Ewangelię. Prezydent zachowuje się jak dyktator, a jego rządy sięgają do każdego zakątka turkmeńskiego społeczeństwa. 
• Módl się, aby chrześcijanie byli wolni w docieraniu do innych i aby ich życie ukazywało prawdę Ewangelii. 
• Módl się o ochronę dla partnerów Open Doors w całym regionie Azji Środkowej.
• Módl się, aby chrześcijanie zostali wzmocnieni poprzez swoją pracę.