Wietnam

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Członkowie tradycyjnych wspólnot chrześcijańskich, takich jak Kościół rzymskokatolicki, cieszą się pewną dozą wolności, chyba że angażują się w działalność polityczną, za co mogą zostać ukarani więzieniem (np. w sprawach dotyczących zawłaszczania ziemi lub w kwestiach środowiskowych). W przypadku gdy instytucje prowadzone przez Kościół katolicki dysponują własnymi działkami, jak np. klasztory, szkoły, czy szpitale, mogą one zostać skonfiskowane przez państwo na cele budowlane. W rzadkich przypadkach, inicjowanych przez lokalnych przywódców partyjnych, katolicy mogą stać się celem ingerencji państwa, jak miało to miejsce w lutym 2022 r., kiedy urzędnicy państwowi przerwali katolicką mszę. Zarówno nietradycyjne wspólnoty protestanckie, jak i konwertyci z rdzennych religii spotykają się z silną presją i przemocą, szczególnie w odległych rejonach środkowego i północnego Wietnamu. Większość z nich należy do mniejszości etnicznych w kraju takich jak Hmong i spotykają się z wykluczeniem społecznym, dyskryminacją i atakami. Zdarza się, że chrześcijanie, których domy zostały zniszczone, musieli opuścić swoje dotychczasowe miejsce zamieszkania. Atak na policjantów i urzędników państwowych w prowincji Dak Lak w dniu 11 czerwca 2023 r., mimo że nie był motywowany religijnie ani prześladowaniami, ilustruje rosnące napięcie wewnątrz społeczności Hmongów i innych grup plemiennych, które z łatwością mogą przerodzić się w krwawe starcia.

Spis treści

1. Tło

Zakończenie wojny amerykańsko-wietnamskiej w 1975 umożliwiło w 1976 utworzenie zjednoczonej Socjalistycznej Republiki Wietnamu, która dziś pozostaje jednym z niewielu państw komunistycznych. Cała władza spoczywa w rękach Partii Komunistycznej i chociaż istnieje Zgromadzenie Narodowe (wybierane na zasadach nie do końca demokratycznych), Biuro Polityczne pełni funkcje wykonawcze.

Tak jak w innych krajach komunistycznych chrześcijanie są uważani za antypatriotów przeciwnych rządowi i dlatego państwo musi ich nadzorować i cenzurować. Chrześcijanie nie tylko nie mogą zajmować wysokich stanowisk w partii komunistycznej, ale również nie mogą ubiegać się o stopnie oficerskie w wojsku i otrzymują surowsze kary, gdy stają przed sądem. Wyniesienie szefa „Rządowej Komisji ds. Religii” (GCRA) na stanowisko wiceministra spraw wewnętrznych świadczy o tym, że rządowi bardzo zależy na utrzymaniu kontroli nad religią. Wietnam stanowczo sprzeciwił się umieszczeniu go na amerykańskiej specjalnej liście obserwacyjnej (SWL) w zakresie wolności religijnej w grudniu 2022 r. (pierwsza „degradacja” od czasu usunięcia Wietnamu z najniższej kategorii krajów szczególnej troski (CPC) w 2006 r.). 132-stronicowa Biała Księga w sprawie religii i polityki religijnej wydana 9 marca jest dowodem na to, że zarówno chrześcijanie, jak i inne religie nie powinny spodziewać się poprawy sytuacji (RFA, 9 marca 2023 r.). Jak zauważył jeden z lokalnych ekspertów: „Najbardziej szkodliwą częścią raportu była szczera relacja Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o jego problemach w zarządzaniu kościołami ewangelicznymi. Była to bezkompromisowa krytyka wszystkich grup i liderów, tych zarejestrowanych, jak i niezarejestrowanych”.

Kościół rzymskokatolicki stanowi ponad 80% wszystkich chrześcijan w Wietnamie i choć doktrynalnie podlega Watykanowi, rząd usiłuje wpływać na jego funkcjonowanie bardziej i mniej wyrafinowanymi sposobami, czego najlepszym przykładem jest wybór biskupów. Watykan i Wietnam dążą do poprawy stosunków dyplomatycznych i możliwe jest, że Watykan będzie miał rezydującego w kraju przedstawiciela papieskiego (umowa czeka na podpis); (Reuters, 16 lipca 2023 r.). Protestanci są podzieleni na wiele denominacji, dwa większe uznane przez państwo to Ewangeliczny Kościół Wietnamu Południowego (ECVN-S) i Ewangeliczny Kościół Wietnamu Północnego (ECVN-N). Chrześcijanie na ogół wolą trzymać się z dala od polityki, ale mimo to są uważnie obserwowani przez władze.

Mieszkańcy Wyżyny Centralnej, z których wielu to chrześcijanie należący do mniejszości etnicznych, są zaniedbywani ekonomicznie i społecznie, czego doświadczyli zwłaszcza podczas pandemii. Nawet jeśli nie ma jednoznacznych dowodów na to, że atak na Dak Lak był motywowany religijnie, fakt, że wietnamska policja tuż po materiale o ataku opublikowała nagranie przedstawiające budynki kościoła „Montagnard Evangelical Church of Christ of the Central Highlands”, nie jest dobrym znakiem dla chrześcijan na Wyżynie Centralnej (The Vietnamese, 6 lipca 2023 r.). Jak wyjaśnił ekspert krajowy: „Rząd wciąż uważa Ewangeliczny Kościół Chrystusa za grupę reakcyjną. Media i telewizja państwowa stwierdziły, że obywatele muszą ‘doprowadzić do usunięcia tego kościoła ze społeczności’”. 

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Presja i przemoc wobec chrześcijan wśród mniejszości etnicznych jest szczególnie silna w środkowej i północno-zachodniej części kraju, w następujących prowincjach Bac Giang, Bac Ninh, Binh Phuoc, Dak Lak, Dak Nong, Dien Bien, Gia Lai, Ha Giang, Ha Nam, Hoa Binh, Kon Tum, Lai Chau, Lam Dong, Lao Cai, Nghe An, Ninh Thuan, Phu Yen, Quang Binh, Quang Ngai, Son La, Thanh Hoa, Tra Vinh i Yen Bai. Zbiega się to z tym, co Departament Stanu USA stwierdza na stronie 19 raportu IRFR 2022 Wietnam: „Katoliccy przywódcy poinformowali, że najbardziej problematyczne regiony znajdują się na Wyżynie Centralnej (prowincje Gia Lai, Dak Lak, Dak Nong, Kon Tum i Lam Dong) oraz na Wyżynie Północno-Zachodniej, w tym w prowincjach Hoa Binh, Son La, Lao Cai i Yen Bai”.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Ponieważ chrześcijanom z zagranicy nie wolno utrzymywać kontaktów z lokalnymi kościołami, są oni mimowolnie izolowani. Do tej kategorii należą pracownicy zagraniczni z Tajwanu, Korei i Filipin, którzy znajdują się pod kontrolą i obserwacją służb państwowych.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kościół rzymskokatolicki i Kościół Ewangeliczny Wietnamu (ECVN) są głównymi historycznymi wspólnotami chrześcijańskimi. W 2016 r. Kościół katolicki zdołał otworzyć uniwersytet katolicki, jednak potem nasiliły się problemy z zawłaszczaniem ziemi przez władze i aresztowaniami działaczy katolickich. W grudniu 2020 nie udało się zorganizować zjazdu  ECVN (S).

Społeczności konwertytów

Konwertyci wywodzący się ze środowisk buddyjskich lub animistycznych cierpią największe prześladowania, nie tylko ze strony władz, ale także rodzin, przyjaciół i sąsiadów. Ponieważ większość z nich należy do mniejszości etnicznych, władze komunistyczne są wobec nich szczególnie podejrzliwe i wrogie.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskie należą wspólnoty ewangelikalne i zielonoświątkowe. Zbierają się w kościołach domowych, gdyż wiele denominacji nie jest oficjalnie zarejestrowanych. Są one ściśle monitorowane i spotykają się z dyskryminacją na różnych poziomach ze strony państwa i społeczeństwa.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Reżim komunistyczny i postkomunistyczny połączony z paranoją dyktatorską 

Partia komunistyczna narusza prawa mniejszości chrześcijańskiej na centralnych wyżynach, w regionach północno-zachodnich i północno-wschodnich, nękając ją i wymagając, by wszystkie instytucje religijne były nadzorowane przez rządową Komisję ds. Religii. Rząd zatrudnia nawet lokalnych kryminalistów, znanych jako grupy „Pod czerwoną flagą”, których potajemnie zachęca do napadania na chrześcijan i wywłaszczania własności kościelnej. Kościół katolicki jest zdecydowanie największą wspólnotą chrześcijańską i dlatego na nim skupia się uwaga władz. Tym bardziej że Kościół katolicki głośno wypowiada się na temat niesprawiedliwości społecznej i problemów środowiskowych w czasach komunizmu, co często skutkuje karną przemocą i konfiskatą ziemi należącej do kościoła. Niektóre wioski są nazywane „wioskami komunistycznymi” lub „wioskami zero-chrześcijańskimi”. Tamtejsi mieszkańcy nie pozwalają chrześcijanom na osiedlanie się w ich wiosce.

Ucisk klanowy 

Wiejskie społeczności, wspierane autorytetem swoich lokalnych przywódców i członków rodzin, zmuszają konwertytów do wyrzeczenia się nowej religii. Aby strzec kultury plemienia, jego przywódcy często wykluczają chrześcijan ze społeczności, widząc w nich zdrajców kultury i dziedzictwa. Sama społeczność często reaguje gwałtownie na chrześcijańskich konwertytów i wypędza ich ze swoich wiosek.

Korupcja oraz przestępczość zorganizowana

Zdarzały się i nadal zdarzają przypadki zawłaszczania ziemi, szczególnie wymierzone w Kościół katolicki. Dzieje się tak głównie w miastach, gdzie urzędnicy państwowi szukają ziemi i własności do skonfiskowania, a następnie sprzedają je prywatnym deweloperom. Działki należące do Kościoła katolickiego i innych etnicznych mniejszości chrześcijańskich są narażone na tego typu działania. Do usunięcia właścicieli często zatrudnia się grupy przestępcze i strażników „Czerwonej Flagi”, choć stało się to ostatnio mniej widoczne.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Pomimo jednego z najwyższych wskaźników udziału kobiet w rynku pracy, kobiety zajmują bardzo niską pozycję i doświadczają nierównego traktowania w domu i w życiu społecznym. Kraj ten wyznaje socjalistyczne ideały równości, ale wartości konfucjańskie są częścią podręczników szkolnych, które znajdują także odzwierciedlenie w uprzedzeniach kulturowych. Chrześcijanki mogą być zmuszane do wczesnych małżeństw, zwłaszcza konwertytki ze społeczności plemiennych. W małżeństwie grozi im wykorzystywanie, przemoc i zastraszanie rozwodem. Chrześcijańskie kobiety i dziewczęta są narażone na napaści na tle seksualnym.

Formy wywierania nacisku:

• Wymuszony rozwód;
• Przemoc fizyczna.

Mężczyźni

Mężczyźni często spotykają się z dyskryminacją i prześladowaniem w miejscu pracy, grozi im także utrata pracy. Ponieważ w Wietnamie to mężczyźni są głównymi żywicielami rodziny, paraliżuje to ekonomicznie całą rodzinę i osłabia jej miejsce w społeczeństwie. W areszcie zatrzymani są poddawani surowemu traktowaniu, biciu i torturom, by wyrzekli się wiary. Presja jest także widoczna podczas odbywania służby wojskowej. Mężczyźni nie mogą swobodnie czytać Biblii ani uczestniczyć w innych praktykach religijnych.

Formy wywierania nacisku:

• Nękanie ekonomiczne w biznesie/miejscu pracy;
• Uwięzienie przez władze państwowe;
• Przymusowy pobór do wojska/milicji/służba wbrew sumieniu;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc słowna.a

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Niewielki spadek ogólnego wyniku ŚIP 2024 był spowodowany faktem, że wyniki we wszystkich obszarach życia nieznacznie spadły, najbardziej w kategorii „życie w państwie”. Należy jednak zauważyć, że sprawozdawczość, zwłaszcza w regionach mniejszości etnicznych, jest utrudniona, a czasem wręcz niemożliwa. Wprowadzone od 1 stycznia 2018 r. przepisy dotyczące religii zasadniczo niczego nie zmieniły, poza tym, że stały się kolejnym źródłem niepewności (choć na papierze wydały się przynosić dużo pozytywnych zmian). Przepisy te nie przyczyniły się do ograniczenia biurokracji ani do złagodzenia obaw, że uzyskanie rządowych zezwoleń wiąże się z koniecznością opowiedzenia się po stronie ideologii komunistycznej. Zaostrzone przepisy dotyczące korzystania z internetu jeszcze bardziej ograniczyły wolność chrześcijan. Nowy projekt przepisów dotyczących religii, jeśli zostanie wdrożony, zapowiada zaostrzenie przepisów dla kościołów oraz dalszą biurokratyzację.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Wietnamu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

25 maja 2023: Aktywista katolicki Peter Bui Tuan Lam został skazany na pięć i pół lat więzienia przez sąd w Da Nang za tworzenie i dystrybucję materiałów krytykujących partię komunistyczną (UCA News, 25 maja 2023).

8 kwietnia 2023: Protestancki misjonarz Y Krec Bya został aresztowany przez władze w prowincji Dak Lak (Voatieng Viet, 19 kwietnia 2023).

22 marca 2023: Lokalni urzędnicy wtargnęli do kościoła w parafii Dak Giac w prowincji Kon Tum i zażądali przerwania nabożeństwa (UCA News, 27 marca 2023 r.).

5 stycznia 2023: Luterański pastor Dinh Diem zmarł podczas odbywania kary pozbawienia wolności w więzieniu nr 6 w prowincji Nghe An. W 2018 r. został skazany na 16 lat więzienia i oskarżony o „próbę obalenia administracji ludowej” (The Vietnamese, 9 stycznia 2023 r.).

Życie prywatne

Na obszarach wiejskich poruszanie tematu wiary w rozmowie jest niebezpieczne i może prowadzić do przemocy ze strony członków lokalnej społeczności. W miastach panuje nieco większa swoboda, ale powszechne są nękanie i przesłuchania przez policję. Konwersja nie jest wprawdzie prawnie zakazana, ale budzi zdecydowany sprzeciw społeczeństwa. Chrześcijaństwo jest postrzegane jako obce i zagrażające rodzinie i tradycji, zwłaszcza na obszarach, gdzie dominuje kult przodków. Często członkowie rodzin zmuszeni są wybierać pomiędzy rekonwersją a eksmisją i ostracyzmem ze strony rodziny i społeczności.

Życie rodzinne

Chrześcijańskie dzieci w Wietnamie są zmuszane do uczestniczenia w antychrześcijańskim nauczaniu w formie komunistycznej doktryny przez cały okres ich edukacji. Dzieciom chrześcijańskim należącym do niezarejestrowanych (a czasem nawet tych zarejestrowanych) wyznań i kościołów, zwłaszcza na terytoriach plemiennych, uniemożliwia się uczęszczanie do szkół ze względu na wyznanie oraz pochodzenie etniczne rodziców. Dzieci, które są w stanie uczęszczać do szkoły, często padają ofiarą prześladowań i nękania zarówno ze strony kolegów, jak i administracji szkolnej. Konwertytom, którzy są w związku małżeńskim, może grozić rozwód. Często zdarza się, że rodziny wypierają się, eksmitują i odmawiają wsparcia członkom rodziny, którzy przechodzą na chrześcijaństwo.

Życie w społeczeństwie

Wspólnoty plemienne na obszarach newralgicznych są częścią systemu kontroli chrześcijan. Władze lokalne zachęcają społeczność do utrudniania życia wspólnotom chrześcijańskim, ponieważ są one postrzegane jako obce i niebezpieczne. Chrześcijanie ubiegający się o pracę, a także ci, którym należy się awans, doświadczają dyskryminacji i wykluczenia zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.  W wojsku i policji chrześcijanie nie mogą zajmować stanowisk oficerskich. W północnym Wietnamie znane są przypadki, gdy władze państwowe groziły chrześcijanom odebraniem świadczeń zdrowotnych, jeśli będą sprzeciwiali się nakazom państwa lub nie zaniechają spotkań kościelnych. Ekspert krajowy wyjaśnia: „Kiedy osoby kwalifikujące się do otrzymania ‘certyfikatu ubóstwa’ który daje prawo do opieki społecznej, opieki zdrowotnej i innych świadczeń, zostają chrześcijanami, lokalne władze często uznają, że ich sytuacja ekonomiczna uległa poprawie i odbierają im ten status. Niektórzy mówią nawet: „Ponieważ jesteś teraz chrześcijaninem, niech kościół się teraz o ciebie zatroszczy”.

Życie w państwie

Wietnam ściśle przestrzega ideologii komunistycznej, a wszelkie inne przekonania są niedozwolone. Urzędy nie odpowiadają na wnioski rejestracyjne i nie zatwierdzają wniosków o zezwolenie na działalność religijną w przewidzianym terminie (jeśli w ogóle), często nie podając nawet powodu odmowy, co jest wymogiem prawnym. Członkowie partii komunistycznej oraz oficerowie w wojsku nie mogą identyfikować się z żadną religią. Jak wyjaśnił ekspert terenowy: „Chrześcijanie nie mogą pracować w instytucjach państwowych, więc muszą wyrzec się swojej wiary. Wymagania dla urzędnika państwowego stanowią, że musi mieć ‘zero powiązań z chrześcijaństwem’ w swojej bliższej i dalszej rodzinie do 3 pokoleń wstecz. Jeśli urzędnik państwowy nawróci się na chrześcijaństwo lub nawet będzie ‘zbyt przyjaźnie nastawiony do chrześcijan’, może zostać zdegradowany lub zwolniony. Nawet jeśli uda mu się pozostać na stanowisku, zostanie pozbawiony świadczeń i nie będzie mógł awansować”. W mediach chrześcijanie są przedstawiani jako ci, którzy dążą do przywrócenia ideologii kolonialnej i są oskarżani o działalność wywrotową i antyrządową. Kiedy katolicki ksiądz ośmielił się skrytykować utworzenie funduszu na szczepionki przeciwko COVID-19 zasilanego z wpłat obywateli,  media państwowe natychmiast wezwały do „zajęcia się” nim. Sprawcy przemocy wobec chrześcijan prawie rzadko stają przed sądem.

Życie w kościele

Państwo monitoruje działalność kościołów, czasami dochodzi do przerwania nabożeństw. Kościoły są zobowiązane przez prawo do rejestrowania swojej działalności w urzędach. Jak wyjaśnił ekspert terenowy: „Ponadto państwo wymaga, aby kościoły przedstawiały listy swoich członków. Następnie chodzą od domu do domu w mundurach, aby ‘upewnić się’, czy osoby z listy na pewno należą do tego kościoła. W przypadku wielu (nowych) chrześcijan ma to efekt odstraszający. Jest im trudno przyznać się do wiary i członkostwa w kościele”. Zdobycie materiałów chrześcijańskich w większej ilości jest niezwykle trudne, zwłaszcza jeśli materiały są importowane lub nie posiadają zatwierdzenia odpowiedniego urzędu. Wszystkie publikowane materiały wymagają urzędowego zatwierdzenia, a import jest ściśle ograniczony. Możliwe jest pozyskiwanie niewielkich ilości materiałów chrześcijańskich. Przywódcy i działacze Kościoła katolickiego i protestanckiego są często aresztowani lub zmuszani do emigracji za krytykę rządu, lub działalność na rzecz praw człowieka. 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Wietnam zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych  (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Wietnam nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijanie są prześladowani w miejscu pracy i spotykają się z dyskryminacją na tle religijnym (Art. 26 ICCPR).
2. Chrześcijanie są zabijani za wiarę (Art. 6,1 ICCPR).
3. Chrześcijanie są aresztowani za mówienie o swoich prawach (Art. 9 i 19 ICCPR).
4. W przypadku aresztowania chrześcijanie są bici i poddawani presji, by wyrzekli się swojej wiary (Art. 18 i 10 ICCPR).
5. Dzieci chrześcijańskie są poddawane ostracyzmowi w szkole; poddawane są naciskom wyrzeczenia się wiary, są dyskryminowane w dostępie do usług medycznych (Art. 18 ICCPR; Art. 14 i 24 CRC).
6. Chrześcijanki, które dokonały konwersji z islamu, są zmuszane do poślubienia niechrześcijan i poddawane naciskom, by wyrzekły się wiary (Art. 23 ICCPR; Art. 16 CEDAW i Art. 10 ICESCR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Wadze wietnamskie starają się utrzymać wszystkie grupy religijne pod kontrolą. Obok chrześcijan szczególną uwagę zwraca się na buddystów Cao Dai, Hoa Hao i muzułmanów. Ci, którzy prowadzą działalność w ramach wspólnot kontrolowanych przez rząd, cieszą się względną wolnością, z wyjątkiem poddawania cenzurze głoszonych treści. Grupy niezależne, a zwłaszcza ich przywódcy, są jednak traktowane jako poważne zagrożenie i znajdują się pod silną presją władz, której efektem może być nękanie, zastraszanie, uwięzienie i konfiskata mienia. 

Spis treści

10. Open Doors w Wietnamie

Open Doors działa w Wietnamie we współpracy z lokalnymi kościołami, aby towarzyszyć wietnamskim wierzącym, którzy cierpią prześladowania dlatego, że zdecydowali się pójść za Chrystusem. Przemoc fizyczna oraz odsunięcie się rodzin i izolacja przez członków lokalnej społeczności to powszechne formy opresji, z którymi się spotykają. Stoimy u boku prześladowanych, niesiemy im pomoc w sytuacjach kryzysowych, pomagamy materialnie i mówimy światu o ich sytuacji. Open Doors pracuje poprzez lokalnych partnerów, by wzmocnić prześladowanych wierzących w Wietnamie poprzez następujące działania:

• Dostarczanie chrześcijańskich materiałów i literatury;
• Szkolenie przywódców;
• Programy uczniostwa;
• Programy rozwoju społeczno-ekonomicznego.

Spis treści

11. Módl się za Wietnam

• Módl się za chrześcijan w Wietnamie, którzy cierpią prześladowania, zwłaszcza tych, którzy należą do mniejszości etnicznych. 
• Módl się za tych, którzy stracili swoje rodziny i domy, o odwagę i siłę, bymogli zacząć od nowa oraz o Boże pocieszenie.
• Módl się o rząd Wietnamu, zarówno w kraju, jak i w regionie.
• Módl się, aby rząd krajowy chronił prawa wszystkich swoich obywateli i aby lokalne rządy nie nasilały prześladowań chrześcijan we wspólnotach plemiennych.
• Módl się o mądrość i siłę dla lokalnych partnerów Open Doors i o to, by wielu prześladowanych chrześcijan w Wietnamie zostało zauważonych i umocnionych dzięki ich służbie.