Maroko

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Problem, z którym spotykają się chrześcijanie, którzy nie ukrywają swoich przekonań religijnych, ma związek z art. 220 marokańskiego kodeksu karnego, który zakazuje „osłabiania wiary muzułmanina”. Oznacza to, że wielu chrześcijanom, którzy w rozmowach poruszają tematy religijne, grozi aresztowanie i postępowanie karne. Obrońcy praw chrześcijan zostali wzięci na celownik władz i radykalnych bojowników islamskich. Podczas gdy prawo karze jedynie prozelityzm, konwertyci na chrześcijaństwo mogą być karani w inny sposób, na przykład utratą praw do dziedziczenia i opieki nad dziećmi.

Spis treści

1. Tło

Maroko uzyskało niepodległość od Francji w 1956 roku. Od tego czasu kraj ten utrzymuje względną stabilność i dobrobyt. W 2011 r. Arabska Wiosna dotarła także do Maroka. Duża część protestujących była sfrustrowana bezrobociem i domagała się większych swobód obywatelskich. Rząd zorganizował referendum w sprawie reform konstytucyjnych, co pozwoliło Maroko uniknąć wstrząsów politycznych, które ogarnęły znaczną część świata arabskiego. Żale i niezadowolenie pozostają szczególnie silne w regionie Rif (w północnej części kraju), gdzie głównie etniczna ludność berberyjska czuje się marginalizowana i zaniedbywana przez rząd.

Islam jest oficjalną religią państwową i 99% ludności to  muzułmanie (w większości sunnici). W przeszłości dość duże społeczności żydów i chrześcijan, znacząco zmniejszyły się w drugiej połowie XX wieku.

Według organizacji Middle East Concern konwersja z islamu na chrześcijaństwo nie jest zabroniona, ale „przepisy prawne surowo zabraniają bluźnierstwa oraz obrazy uczuć religijnych”, jak również prozelityzmu nieislamskiego. Zgodnie z kodeksem karnym, każdy, kto usiłuje uniemożliwić innym osobom postępowanie zgodnie z ich przekonaniami religijnymi, a także każdy, kto podżega w celu „zachwiania wiary muzułmanina” lub nawrócenia muzułmanina na inną religię, podlega karze pozbawienia wolności i grzywny. Ustawa o stowarzyszeniach zakazuje wszelkich stowarzyszeń, które dążą do podważenia islamu, a dystrybucja materiałów nieislamskich jest prawnie ograniczona. Kobiety zarejestrowane jako muzułmanki nie mogą wychodzić za mąż za niemuzułmanów.

Większość chrześcijan w Maroku to katoliccy ekspaci. Formalnie zatwierdzone kościoły dla emigrantów można znaleźć tylko w dużych miastach. Rdzenni marokańscy chrześcijanie nie mogą dołączać do tych kongregacji.

Marokańscy chrześcijanie, z których prawie wszyscy wywodzą się ze środowisk muzułmańskich, narażeni są na prześladowania społeczne, na przykład dyskryminację na rynku pracy. Nie są uznawani przez rząd, znajdują się pod obserwacją służb bezpieczeństwa i najczęściej spotykają się z wrogością ze strony bliższej i dalszej rodziny, i współobywateli.   

Chrześcijanie w Maroku, zwłaszcza konwertyci z islamu, muszą bardzo uważać na treści umieszczane w postach w mediach społecznościowych. Krytyka islamu lub (religijnego autorytetu) króla może prowadzić do aresztowania i zatrzymania, a także nienawiści społecznej. Większość chrześcijan w Maroku używa pseudonimu do publikowania chrześcijańskich materiałów. Pozytywnym aspektem jest to, że wraz ze wzrostem dostępu do internetu i mediów społecznościowych wielu konwertytów na chrześcijaństwo może teraz znaleźć społeczność online, pomimo geograficznej izolacji.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Ludność muzułmańska na obszarach wiejskich jest konserwatywna; większość przypadków łamania praw człowieka ma miejsce w zamieszkanej głównie przez Berberów północno-wschodniej części kraju, w górach Atlas i na południowo-wschodnich obszarach pustynnych. Większość konwertytów mieszka w miastach, gdzie łatwiej jest uciec od presji rodziny i społeczności.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijańscy migranci są często inwigilowani przez służby bezpieczeństwa i grozi im deportacja, jeśli angażują się (lub są podejrzewani o angażowanie się) w działalność ewangelizacyjną. Na ogół cieszą się jednak względną swobodą. Chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej (wielu z nich to zielonoświątkowcy) są zazwyczaj marginalizowani i dyskryminowani.

Społeczności konwertytów

Konwertyci z islamu spotykają się w kościołach domowych, ponieważ państwo nie zezwala im na gromadzenie się w oficjalnych kościołach. Członkowie rodziny i lokalna społeczność naciskają, aby wyrzekli się nowej religii, choć poziom tolerancji jest wyższy na obszarach miejskich. Znajomi i sąsiedzi zazwyczaj bacznie się im przyglądają i reagują sprzeciwem, jeśli uznają, że chrześcijanin podejmuje próby ewangelizacyjne. 

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Maroko prezentuje bardziej umiarkowaną wersję islamskiego ekstremizmu w porównaniu z innymi krajami regionu. Restrykcje nakładane przez władze islamskie obejmują konfiskatę literatury chrześcijańskiej w języku arabskim (w tym Biblii), zakaz współpracy z chrześcijanami z zagranicy (zwłaszcza, jeśli wiąże się to z ewangelizacją) oraz poważne trudności w zapewnieniu legalnych miejsc spotkań chrześcijan nawróconych z islamu. Konwertyci z islamu spotykają się z presją ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności.

Paranoja dyktatorska

Rząd marokański patrzy na Kościół, a zwłaszcza na działalność konwertytów, z podejrzliwością. Od Marokańczyków oczekuje się lojalności wobec islamu, króla i kraju. W przeszłości władze oskarżały chrześcijan o nielojalność wobec króla i deportowały wielu zagranicznych chrześcijan bez należytego procesu. Jednym z powodów tego rodzaju działań rządu może być strach przed radykalnymi ugrupowaniami muzułmańskimi, których zadowolenie pomaga władzom uniknąć niepokojów w kraju. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Oczekiwania kulturowe wiążą kobiety z obowiązkami domowymi, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Konwertytki z islamu są najbardziej narażone na prześladowania, szczególnie wewnątrz rodziny.  Grozi im rozwód, odebranie możliwości widywania dzieci, areszt domowy i wymuszone małżeństwo. Dostęp do chrześcijańskich materiałów religijnych jest niezwykle trudny, a chrześcijanki w małych miejscowościach i wsiach muszą ubierać się zgodnie z zasadami islamu i brać udział w islamskich obrzędach religijnych. Gwałt i molestowanie seksualne to obszar tabu związany z honorem rodziny, co czyni je potężnym narzędziem przymusu religijnego, stosowanym również wobec migrantek subsaharyjskich w Maroku.

Formy wywierania nacisku:

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Odbieranie prawa do opieki nad dziećmi;
• Brak prawnej możliwości zawarcia małżeństwa z chrześcijaninem;
• Narzucenie reguł ubioru;
• Wymuszony rozwód;
• Wymuszone małżeństwo;
• Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc seksualna;
• Przemoc słowna.

Mężczyźni

Chrześcijańscy konwertyci należą do najbardziej narażonych na prześladowania w społeczeństwie marokańskim, gdyż postrzegani są jako ci, którzy przynieśli wstyd swoim rodzinom.  Grozi im ostracyzm ze strony rodziny, odmowa wsparcia finansowego i wydziedziczenie oraz porzucenie przez żonę. W przypadku nieżonatych mężczyzn może istnieć presja, aby poślubili muzułmankę, choć ten rodzaj przemocy dotyczy w większym stopniu kobiet.  Mężczyźni mogą być przesłuchiwani, bici oraz więzieni. Dotkliwość reakcji rodziny i społeczeństwa zależy od pozycji społecznej i politycznej mężczyzny. Dyskryminacja związana ze znalezieniem zatrudnienia jest kluczowa, ponieważ mężczyźni są zazwyczaj głównymi żywicielami rodzin. W sporadycznych przypadkach dochodzi również do dyskryminacji w edukacji.

Formy wywierania nacisku:

• Dyskryminacja w edukacji;
• Nękanie ekonomiczne poprzez dostęp do zatrudnienia/ Nękanie w biznesie i miejscu pracy;
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• Uwięzienie przez władze państwowe;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wzrost całkowitej punktacji wynika z nasilenia zarówno presji (w rodzinie i społeczeństwie), jak i przemocy, która wzrosła z 4.8 pkt w ŚIP 2023 do 5,4 pkt w ŚIP 2024. Marokańscy chrześcijanie nawróceni z islamu nadal są dyskryminowani i marginalizowani. Nie są uznawani przez rząd, znajdują się pod obserwacją służb bezpieczeństwa i najczęściej spotykają się z wrogością ze strony bliższej i dalszej rodziny oraz współobywateli. Rosnąca liczba konwertytów prowadzi do coraz większej liczby incydentów.   

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Maroka.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• W wyniku nacisków policji kilka kościołów domowych zostało zmuszonych do zaprzestania spotkań.
• Kilkoro marokańskich chrześcijan zostało publicznie aresztowanych, a następnie przesłuchanych przez policję. Chociaż żaden chrześcijanin nie został postawiony przed sądem, publiczne aresztowania mają paraliżujący efekt, stygmatyzując marokańskich chrześcijan zarówno przed ich rodzinami, jak i członkami lokalnej społeczności.
• Kilka marokańskich chrześcijanek, głównie młodych kobiet, zostało przymusowo przesiedlonych, odizolowanych oraz zmuszonych do zawarcia małżeństwa wbrew swojej woli.   
• Wielu marokańskich chrześcijan doświadczyło przemocy psychicznej lub fizycznej, a kilkoro z nich zostało wydalonych ze swoich społeczności i zmuszonych do zmiany miejsca zamieszkania, głównie przez członków rodziny.
• Kilkorgu zagranicznym chrześcijanom zakazano wjazdu do kraju, ponieważ rzekomo byli zaangażowani w prozelityzm. 

Życie prywatne

Zarówno dla chrześcijan miejscowych, jak i tych, którzy przyjechali zza granicy, publiczne rozmowy na temat wiary z osobami spoza najbliższej rodziny są niebezpieczne, gdyż wiążą się z ryzykiem oskarżenia o „osłabienie wiary muzułmanina", co jest złamaniem marokańskiego prawa. Muzułmanie mogą gwałtownie zareagować na widok chrześcijańskich symboli religijnych noszonych przez konwertytę lub rozmów na tematy religijne, dlatego wielu konwertytów nich boi się ujawnić i otwarcie mówić o swoich przekonaniach religijnych.

Życie rodzinne

Prawo zabrania małżeństw między muzułmańskimi kobietami a chrześcijańskimi mężczyznami. Dzieci chrześcijan są narażone na dyskryminację i prześladowanie ze strony rówieśników, a także na izolację przez członków lokalnej społeczności. Celowo wywiera się presję na rodziny chrześcijańskie, starając się wymusić asymilację lub emigrację.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijaństwo nie mieści się w tradycyjnej marokańskiej tożsamości. Jest odbierane  jako religia imperialistów. Na tej podstawie marokańskie służby bezpieczeństwa monitorują działalność miejscowych i migrujących chrześcijan. Z obawy przed ewangelizacją zabraniają również organizowania jakichkolwiek grup, które identyfikują się jako jawnie „chrześcijańskie”. Chrześcijanie nawróceni z islamu napotykają liczne trudności w religijnym wychowaniu dzieci. Dzieci mogą być zastraszane w szkole lub zmuszane do brania udziału w lekcjach islamu pomimo braku zgody rodziców.

Życie w państwie

Z politycznego punktu widzenia sytuacja chrześcijan w Maroku jest trudna, ponieważ konstytucja uznaje islam za religię państwową. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego o wyraźnym charakterze chrześcijańskim lub takie, których celem jest obrona praw marokańskich konwertytów, są aktywnie zwalczane przez rząd. Działania ewangelizacyjne są zakazane, a ci, którzy się w nie angażują, mogą zostać oskarżeni o „osłabienie wiary muzułmanów” i narazić się na odpowiedzialność karną.

Życie w kościele

Fakt, że działalność chrześcijańska może być interpretowana jako prozelityzm, często utrudnia wzrost i rozwój wspólnot chrześcijańskich. Kościoły ekspatów są regularnie inwigilowane, aby powstrzymać Marokańczyków od uczestniczenia w ich nabożeństwach. Państwo zabrania marokańskim chrześcijanom zakładania własnych kościołów. Ponadto, sprzedaż oraz eksponowanie Biblii jest zakazane, gdyż państwo widzi w nich narzędzie do ewangelizowania.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Maroko zobowiązało się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Maroko nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Konwertyci są poddawani ostracyzmowi, a członkowie rodziny przeciwni ich konwersji grożą im rozwodem i utratą prawa do opieki nad dziećmi (Art. 18 ICCPR).
2. Konwertytki są przymusowo wydawane za mąż i zmuszane do odwołania swoich przekonań. (Art. 23.3 ICCRP i Art. 16 CEDAW).
3. Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniem i przemocą, jeśli otwarcie wypowiadają się na tematy religijne lub angażują się w prozelityzm (Art. 18 i 19 ICCPR).
4. Chrześcijanie napotykają na ograniczenia w zatrudnieniu w sektorze publicznym i doświadczają dyskryminacji w sektorze prywatnym (Art. 25 i 26 ICCPR i Art. 6 ICESCR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Judaizm jest jedyną religią mniejszościową oficjalnie uznaną w konstytucji, a żydzi mają swoje własne sądy religijne rozpatrujące spory rodzinne. Chociaż islam jest oficjalną religią państwa, de facto tylko islam sunnicki (Maliki) jest społecznie akceptowany. Muzułmanie szyiccy, muzułmanie Ahmadijja i bahaici są poddawani restrykcjom rządowym, które niemal uniemożliwiają im otwarte uczestniczenie w praktykach religijnych. Społeczeństwo, jak i rząd starają się wyeliminować ateistów i ateizm. W niedalekiej przeszłości kilku ateistów oraz innych obywateli otrzymywało groźby śmierci, oraz było nękanych przez władze. 

Spis treści

10. Open Doors w Maroku

Open Doors zapewnia wsparcie modlitewne prześladowanym chrześcijanom w Maroko.

Spis treści

11. Módl się za Maroko

• Módl się, za wierzących w Maroku, którzy muszą żyć swoją wiarą w samotności lub ryzykują areszt domowy, ataki fizyczne, aresztowania i więzienie. Proś Jezusa Chrystusa, aby napełnił ich serca nadzieją i miłością.
• Módl się, aby chrześcijanie pochodzenia muzułmańskiego mogli wspólnie z innymi chrześcijanami wzrastać w wierze. 
• Módl się, aby społeczeństwo marokańskie było bardziej otwarte na wyznania inne niż islam i aby wspólnoty miały więcej wolności w publicznym przeżywaniu swojej wiary.