Arabia Saudyjska

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Większość chrześcijan w Arabii Saudyjskiej to imigranci z krajów azjatyckich i afrykańskich o niskich i średnich dochodach, a także z krajów zachodnich. Oprócz tego, że są wyzyskiwani i słabo opłacani, regularnie spotykają się z przemocą werbalną i fizyczną z powodu swojego pochodzenia etnicznego i niskiego statusu, a także na tle religijnym.

Chrześcijańscy imigranci mają surowy zakaz poruszania tematu wiary w rozmowach z muzułmanami. Za jego złamanie grożą im zatrzymanie i deportacja. Muzułmańscy imigranci nawracający się na chrześcijaństwo spotykają się z przemocą podobną do tej, której doświadczyliby w swoich krajach, ponieważ zazwyczaj żyją we wspólnocie z innymi osobami pochodzącymi z ich krajów ojczystych.

Nieliczni saudyjscy chrześcijanie, konwertyci z islamu, spotykają się z dużą presją, zwłaszcza ze strony swoich rodzin. Zazwyczaj utrzymują swoją wiarę w tajemnicy. Mimo to liczba saudyjskich chrześcijan powoli wzrasta, stają się oni również coraz śmielsi, wypowiadając się na tematy związane z religią w internecie i chrześcijańskich kanałach telewizji satelitarnej. Takie działania wywołują silne reperkusje ze strony saudyjskich rodzin i władz.

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Rozległe złoża ropy naftowej uczyniły z Arabii Saudyjskiej jeden z najbogatszych i najnowocześniejszych krajów w regionie. Panuje tam monarchia absolutna, działalność partii politycznych jest zakazana, nie ma też ogólnokrajowych demokratycznych wyborów. Salman bin Abd al-Aziz Al Saud został królem w 2015 roku, a dwa miesiące później Arabia Saudyjska rozpoczęła wraz z 10 innymi krajami kampanię wojskową mającą na celu przywrócenie rządu w Jemenie obalonego przez szyickich Huti. Trwająca w Jemenie wojna pochłonęła tysiące ofiar wśród ludności cywilnej i spowodowała kryzys humanitarny, co wywołało krytykę na całym świecie. Niektóre reformy w Arabii Saudyjskiej w ostatnich latach obejmują zezwolenie kobietom na prowadzenie pojazdów i podróżowanie bez towarzystwa męskiego krewnego, a także znaczne zmniejszenie liczby policji religijnej na ulicach. 

Na terenie Arabii Saudyjskiej znajdują się święte miasta islamu – Mekka i Medyna (tradycyjne miejsca narodzin i pochówku Mahometa), a islam przyjmuje tu bardzo radykalną formę, tzw. wahabizm. Zabrania się jawnego praktykowania innych religii. 10-procentowa mniejszość szyicka cierpi z powodu dyskryminacji.

Prawie 2,2 mln chrześcijan to w większości Azjaci, którzy przyjechali do Arabii Saudyjskiej w poszukiwaniu pracy. Statystyki WCD pokazują, że dominującym wyznaniem chrześcijańskim wśród emigrantów jest wyznanie rzymskokatolickie (ponad 90%). Odchodząc od islamu, saudyjscy chrześcijanie podlegają przepisom o apostazji, za którą grozi kara śmierci. Według oficjalnych danych w ostatnich latach sądy nie wydały jeszcze takiego wyroku. (Nienawiść wobec wyznawców religii innych niż islam sunnicki nadal pojawia się w niektórych podręcznikach szkolnych, ale w ciągu ostatnich kilku lat znacznie się zmniejszyła). 

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju.

Ponieważ większość chrześcijan w Arabii Saudyjskiej to pracownicy zagraniczni, żyją i pracują we wszystkich częściach kraju, w zależności od tego, gdzie są zatrudnieni. Presja, jakiej poddawani są chrześcijanie, jest na ogół taka sama w całym kraju, chociaż kontrola społeczna jest prawdopodobnie większa na obszarach wiejskich. Dotyczy to w szczególności chrześcijan nawróconych z islamu. Osiedla zamieszkane przez emigrantów z Zachodu stanowią wyjątek, ponieważ tam kontrola i presja na przestrzeganie surowych norm islamskich są mniejsze. 

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijańscy ekspatrianci (w większości rzymscy katolicy) pochodzą z Afryki, Azji i Zachodu. Przybywają do Arabii Saudyjskiej w poszukiwaniu pracy. Imigranci z krajów o niskich dochodach spotykają się z nadużyciami ze względu na swoje pochodzenie etniczne i niski status społeczny, a także z nieustanną presją, aby przeszli na islam.

Nie wolno im poruszać tematu religii w rozmowach z muzułmanami. Wspólnoty nie mają prawa do posiadania swoich budynków, ale rzekomo duże chrześcijańskie nabożeństwa odbywają się regularnie bez większych zakłóceń ze strony urzędników państwowych lub policji religijnej.

Do społeczności chrześcijan-ekspatriantów należą również chrześcijańscy konwertyci z islamu, zwłaszcza imigranci arabscy i azjatyccy. Prześladowania, których doświadczają, są podobne do tych, jakich doświadczyliby w swoich ojczyznach, ponieważ zazwyczaj są częścią społeczności narodowych.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Społeczności konwertytów

Niewielka grupa saudyjskich konwertytów z islamu zachowuje swoją wiarę w tajemnicy. O chrześcijaństwie dowiadują się z programów telewizyjnych lub internetu, choć są to kanały ściśle kontrolowane przez władze.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Arabia Saudyjska jest zdefiniowana przez wahhabizm. Koran i Sunna (dosłownie „Tradycje") zostały ogłoszone konstytucją, a system prawny oparty jest na prawie szariatu. Tylko wahhabicki islam może być praktykowany publicznie, a wszyscy obywatele Arabii Saudyjskiej są uważani za muzułmanów. Obowiązuje kara śmierci za apostazję, choć w ostatnich latach nie odnotowano przypadków egzekucji sądowych z tego powodu. 

Ucisk klanowy

Tożsamość plemienna i klanowa mają silny wpływ na społeczeństwo saudyjskie, np. w kwestiach związanych z małżeństwem, zatrudnieniem, wynajmem lub kupnem nieruchomości. Klany można rozpoznać po nazwisku, które odzwierciedla ich status plemienny. Panuje powszechna pogarda dla tych, którzy nie przynależą do żadnego klanu, zwłaszcza dla niemuzułmańskich imigrantów. Antagonizm klanowy jest wyraźnie związany z islamem i dotyka szczególnie chrześcijańskich konwertytów. Odejście od islamu jest wstydem dla honoru rodzinnego i plemiennego, i może prowadzić do gwałtownych reakcji ze strony zarówno najbliższej, jak i dalszej rodziny konwertyty.

Paranoja dyktatorska

Arabia Saudyjska jest jedną z nielicznych obecnie na świecie monarchii absolutnych, a rodzina rządząca starannie kontroluje wszelkie tarcia między konkurującymi ze sobą grupami wpływu. Król i książę koronny zrobią wszystko, aby utrzymać status quo. Saudyjscy konwertyci na chrześcijaństwo są postrzegani jako hańba dla dumnej reputacji kraju – kustosza dwóch świętych meczetów, dlatego też zaprzecza się ich istnieniu. Urzędnicy państwowi często podejmują działania przeciwko chrześcijanom na prośby członków rodziny lub lokalnej społeczności. Saudyjscy władcy wprowadzili zmiany, które dotykają ekspatriantów, takie jak podniesienie opłat wizowych dla osób pozostających na ich utrzymaniu. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Saudyjskie kobiety żyją pod stałą kontrolą członków rodziny, lokalnej społeczności, państwa. W przypadku kobiet nawróconych z islamu, presja wywierana jest przede wszystkim przez rodzinę i ludzi z najbliższego otoczenia. Grożą im przemoc fizyczna, prześladowania słowne i przymusowe małżeństwa z konserwatywnymi muzułmanami jako środek „naprawczy”. Mężatkom grożą rozwód i utrata praw do opieki nad dziećmi. Biorąc pod uwagę te naciski i realną groźbę zabójstwa honorowego, wiele kobiet decyduje się utrzymywać swoje nawrócenie w tajemnicy. Ponadto źródła donoszą, że tysiące pracownic domowych w całym kraju, które są chrześcijankami (lub wyznawczyniami innych religii niż islam), regularnie są wykorzystywane seksualnie.

Formy wywierania nacisku:

• ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• zakaz podróżowania/ograniczenia w przemieszczaniu się;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna;
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

W społeczeństwie zdominowanym przez mężczyzn, mężczyźni również płacą wysoką cenę za zmianę religii i przejście na chrześcijaństwo. Surowe społeczeństwo islamskie Arabii Saudyjskiej zauważa każde odstępstwo od standardowego zachowania. Konwertyci ryzykują, że zostaną publicznie upokorzeni, pobici, uwięzieni oraz wyrzuceni z domu. Ewentualnie mogą zostać zabrani do szejka, gdzie zostaną poddani „reedukacji”. Jeśli staje się jasne, że nawrócony nie zmieni swojej decyzji, grożą mu wydziedziczenie, więzienie, a nawet śmierć. W świetle tych zagrożeń wielu mężczyzn nie ujawnia swojej konwersji.

Formy wywierania nacisku:

• nękanie ekonomiczne poprzez ograniczenie dostępu do zatrudnienia;
• zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• uwięzienie przez władze państwowe;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik ogólny nie zmienił się w stosunku do ŚIP 2024. Średni wynik w kategorii presja, jak i ocena za przemoc są takie same jak w roku poprzednim. W Arabii Saudyjskiej nastąpiły pewne pozytywne zmiany w zakresie wolności religijnej, ale nadal istnieją znaczne ograniczenia. W ostatnich latach w dużych miastach odnotowano większą tolerancję dla dekoracji świątecznych w miejscach publicznych. Podręczniki szkolne zostały zreformowane w celu usunięcia kontrowersyjnych treści dotyczących niemuzułmanów. Publiczne praktykowanie religii innych niż islam jest nadal zabronione, a mniejszości religijne są dyskryminowane.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Arabii Saudyjskiej.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać szczegółowych danych na temat incydentów z użyciem przemocy.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Szacuje się, że w okresie badawczym ŚIP 2025:

• kilkuset chrześcijan było maltretowanych psychicznie lub fizycznie;
• co najmniej kilkudziesięciu chrześcijan musiało opuścić swoje domy i przenieść się do innego miejsca w kraju lub poza jego granice z powodów związanych z wiarą;
• co najmniej kilkaset chrześcijanek doświadczyło molestowania seksualnego lub gwałtu, zwłaszcza pokojówki z krajów o niskich dochodach;
• kilkudziesięciu chrześcijan zostało zamkniętych w areszcie domowym po odkryciu ich konwersji. 

Życie prywatne

Przepisy Arabii Saudyjskiej przeciwko prozelityzmowi ograniczają chrześcijanom możliwość dzielenia się swoimi przekonaniami. Dla saudyjskich konwertytów wywodzących się ze środowisk muzułmańskich oznacza to często, że nie mogą oni rozmawiać o swojej wierze nawet z krewnymi. W przypadku chrześcijańskich imigrantów głośne przyznawanie się do chrześcijaństwa może mieć konsekwencje dla ich sytuacji zawodowej. Reperkusje mogą być poważne dla chrześcijan nawróconych z islamu, ponieważ apostazja może być karana więzieniem lub karą śmierci.

Życie rodzinne

Nieislamskie praktyki religijne są niedozwolone, więc chrześcijanie nie mogą spotykać się na nabożeństwach ani udzielać chrztów czy ślubów. Małżeństwa chrześcijan nie są oficjalnie rejestrowane przez państwo. Saudyjscy rodzice, którzy dokonali konwersji na chrześcijaństwo, mogą stracić prawo do opieki nad swoimi dziećmi.

Zgodnie z prawem chrześcijanki spoza Arabii Saudyjskiej, które wychodzą za mąż za saudyjskich mężczyzn (chrześcijanie nie mogą żenić się z saudyjskimi kobietami), nie mają prawa do opieki nad dziećmi ze względu na konieczność zapewnienia im muzułmańskiego wychowania.

Życie w społeczeństwie

Konwertytom z islamu grozi utrata pracy. Chrześcijanie objęci są kontrolą obywatelską przez członków lokalnej społeczności. W ramach procedury aplikacyjnej imigranci muszą określić swoje wyznanie. Przyznanie się do bycia chrześcijaninem może skutkować nieotrzymaniem pracy. Dotyczy to głównie migrantów z krajów o niskich dochodach. Z tego powodu część z nich rejestruje się jako muzułmanie.

Życie w państwie

Bluźnierstwo, obraza uczuć religijnych i prozelityzm nieislamski są zabronione, podobnie jak wszelkie publiczne praktykowanie religii innych niż islam. Większość chrześcijan (zarówno saudyjskich, jak i zagranicznych) bardzo dba o uniknięcie prowokacji; stosują ostrożną „autocenzurę”, unikając w szczególności bezpośredniego ewangelizowania lub krytykowania islamu. Firmy nie zezwalają na świętowanie Bożego Narodzenia, a dekoracje świąteczne są konfiskowane na granicy. Loga firm są również sprawdzane pod kątem obecności niemuzułmańskich symboli religijnych.

Życie w Kościele

Zakaz wszelkich form kultu nieislamskiego oznacza, że nie można wybudować ani wynająć żadnego budynku, który mógłby służyć jako kościół. Istnieją dowody na to, że władze rutynowo kontrolują nieformalne stowarzyszenia ekspatriantów, które spotykają się w prywatnych domach. Nabożeństwa chrześcijańskie muszą przestrzegać zasady ścisłej segregacji płciowej, która zabrania mężczyznom i kobietom z różnych rodzin uczestniczyć w nabożeństwach w tym samym pomieszczeniu. Przywożenie do Arabii Saudyjskiej nieislamskich materiałów religijnych w języku arabskim jest zabronione. Media, w tym internet, są rutynowo kontrolowane pod kątem materiałów politycznych, pornograficznych i religijnych uznanych za obraźliwe lub sprzeczne z islamem.

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Arabia Saudyjska zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);
2. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);
3. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Arabia Saudyjska nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Kobiety nawrócone na chrześcijaństwo spotykają się z przemocą i łamaniem praw podstawowych z powodu obowiązującego w kraju męskiego systemu opiekuńczego (Art. 2 i 5 CEDAW);
• W przypadku ujawnienia, konwertytki zamykane są w areszcie domowym. Rodzina ogranicza im swobodę poruszania się (Art. 15 CEDAW);
• Kobiety nawrócone na chrześcijaństwo są przymusowo wydawane za mąż za muzułmanów, aby zmusić je do rekonwersji. Jeśli są zamężne, grożą im rozwód i utrata prawa do opieki nad dziećmi (Art. 16 CEDAW);
• Chrześcijańscy rodzice nie mogą wychowywać swoich dzieci zgodnie ze swoimi wartościami religijnymi (Art. 14 CRC).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Muzułmanie szyiccy, mieszkający głównie w Prowincji Wschodniej, spotykają się z dyskryminacją i prześladowaniami. Uważani przez saudyjskich władców za heretyków, szyici są dyskryminowani w kontaktach z wymiarem sprawiedliwości, w edukacji, podczas zatrudnienia i na stanowiskach w administracji państwowej. Szyici dążą do większego udziału w życiu politycznym i większej tolerancji religijnej, ale szyiccy duchowni i działacze broniący ich praw ryzykują aresztowanie, a nawet egzekucję pod zarzutem sprzeciwu wobec rządu. W 2023 roku stracono kilku saudyjskich szyitów, często pod zarzutem dołączenia do zagranicznej grupy terrorystycznej i walk z krajowymi siłami bezpieczeństwa.

Według raportu Amerykańskiej Komisji ds. Międzynarodowej Wolności Religijnej 2023 Arabia Saudyjska: „W kwietniu [2022] rząd saudyjski przygotowywał się do deportacji czworga ujgurskich muzułmanów do Chin, ale wstrzymał ją w wyniku presji międzynarodowej. „Podczas kazania w Wielkim Meczecie w Mekce w lipcu Imam Saleh bin al-Humaid wezwał do sprowadzenia zagłady na plądrujących i okupujących Żydów".

Spis treści

11. Open Doors w Arabii Saudyjskiej

Open Doors zachęca świat do modlitwy za chrześcijan/Kościół na Półwyspie Arabskim.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju opracowane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.

• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).

• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.