Arabia Saudyjska

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Większość chrześcijan w Arabii Saudyjskiej to imigranci, pochodzący z krajów o niskich i średnich dochodach w Azji i Afryce, a niektórzy także z krajów zachodnich. Oprócz tego, że są wyzyskiwani i słabo opłacani, regularnie spotykają się z przemocą słowną i fizyczną z powodu swojego pochodzenia etnicznego i niskiego statusu, a także na tle religijnym.

Chrześcijańscy imigranci mają surowy zakaz poruszania tematu wiary w rozmowach z muzułmanami. Za złamanie tego zakazu grozi im zatrzymanie i deportacja. Muzułmańscy imigranci nawracający się na chrześcijaństwo spotykają się z przemocą podobną do tej, której doświadczyliby w swoich krajach, ponieważ zazwyczaj żyją we wspólnocie z innymi osobami pochodzącymi z ich krajów ojczystych.

Nieliczni saudyjscy chrześcijanie, konwertyci z islamu, spotykają się z dużą presją, zwłaszcza ze strony swoich rodzin, i zazwyczaj utrzymują swoją wiarę w tajemnicy. Mimo to liczba saudyjskich chrześcijan powoli wzrasta, stają się oni również coraz śmielsi, wypowiadając się na tematy związane z religią w internecie i chrześcijańskich kanałach telewizji satelitarnej. Takie działania wywołują silne reperkusje ze strony saudyjskich rodzin i władz.

Spis treści

1. Tło

Rozległe złoża ropy naftowej uczyniły z Arabii Saudyjskiej jeden z najbogatszych i najnowocześniejszych krajów w regionie. W kraju panuje monarchia absolutna, działalność partii politycznych jest zakazana, nie ma też ogólnokrajowych demokratycznych wyborów. Salman bin Abd al-Aziz Al Saud został królem w 2015 roku, a dwa miesiące później Arabia Saudyjska rozpoczęła wraz z 10 innymi krajami kampanię wojskową mającą na celu przywrócenie rządu w Jemenie obalonego przez szyickich Huti. Trwająca w Jemenie wojna pochłonęła tysiące ofiar wśród ludności cywilnej i spowodowała kryzys humanitarny, co wywołało krytykę na całym świecie. Niektóre reformy w Arabii Saudyjskiej w ostatnich latach obejmują zezwolenie kobietom na prowadzenie pojazdów i podróżowanie bez asysty męskiego krewnego, a także znaczne zmniejszenie liczby policji religijnej na ulicach. 

Na terenie Arabii Saudyjskiej znajdują się święte miasta islamu – Mekka i Medyna (tradycyjne miejsca narodzin i pochówku Mahometa), a islam przyjmuje tu bardzo radykalną formę, tzn. wahabizm. Zabrania się jawnego praktykowania innych religii. 10-procentowa mniejszość szyicka cierpi z powodu dyskryminacji.

Prawie 2,2 mln chrześcijan to w większości Azjaci na emigracji, pracujący tymczasowo w tym kraju. Statystyki WCD pokazują, że dominującym wyznaniem chrześcijańskim wśród emigrantów jest wyznanie rzymskokatolickie (ponad 90%). Odchodząc od islamu, saudyjscy chrześcijanie podlegają przepisom o apostazji, za którą grozi kara śmierci. Oficjalnie, w ostatnich latach sądy nie wykonały jednak żadnego tego typu wyroku. Mimo obiecanych reform, podręczniki szkolne nadal pełne są mowy nienawiści wobec wyznawców religii innych niż islam sunnicki.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Ponieważ większość chrześcijan w Arabii Saudyjskiej to pracownicy zagraniczni, żyją i pracują we wszystkich częściach kraju, w zależności od tego, gdzie są zatrudnieni. Presja, jakiej poddawani są chrześcijanie, jest na ogół taka sama w całym kraju, chociaż kontrola społeczna jest prawdopodobnie większa na obszarach wiejskich.  Dotyczy to w szczególności chrześcijan nawróconych z islamu.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijańscy ekspatrianci (w większości rzymscy katolicy) pochodzą z Afryki, Azji oraz Zachodu i przybywają do Arabii Saudyjskiej w poszukiwaniu pracy. Imigranci z krajów o niskich dochodach spotykają się z nadużyciami ze względu na swoje pochodzenie etniczne i niski status społeczny, a także z nieustanną presją, aby przeszli na islam.

Nie wolno im poruszać tematu religii w rozmowach z muzułmanami. Wspólnoty nie mają prawa do posiadania swoich budynków, ale rzekomo duże chrześcijańskie nabożeństwa odbywają się regularnie bez większych zakłóceń ze strony urzędników państwowych lub policji religijnej.

Do społeczności chrześcijan-ekspatriantów należą również chrześcijańscy konwertyci z islamu, zwłaszcza imigranci arabscy i azjatyccy. Prześladowania, których doświadczają, są podobne do tych, jakich doświadczyliby w swoich ojczyznach, ponieważ zazwyczaj są częścią społeczności narodowych.

Społeczności konwertytów

Niewielka grupa saudyjskich konwertytów z islamu zachowuje swoją wiarę w tajemnicy. O chrześcijaństwie dowiadują się z programów telewizyjnych lub internetu, choć są to kanały ściśle kontrolowane przez władze.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Arabia Saudyjska jest zdefiniowana przez wahhabizm. Koran i Sunna (dosłownie „tradycje”) zostały ogłoszone konstytucją, a system prawny oparty jest na prawie szariatu. Tylko wahhabicki islam może być praktykowany publicznie, a wszyscy obywatele Arabii Saudyjskiej są uważani za muzułmanów. Obowiązuje kara śmierci za apostazję, choć w ostatnich latach nie odnotowano przypadków egzekucji sądowych za apostazję.

Ucisk klanowy

Tożsamość plemienna i klanowa mają silny wpływ na społeczeństwo saudyjskie, np. w kwestiach związanych z małżeństwem, zatrudnieniem, wynajmem lub zakupem nieruchomości. Klany można rozpoznać po nazwisku, które odzwierciedla ich status plemienny. Panuje powszechna pogarda dla tych, którzy nie przynależą do żadnego klanu, zwłaszcza dla niemuzułmańskich imigrantów. Antagonizm klanowy jest wyraźnie związany z islamem i dotyka szczególnie chrześcijańskich konwertytów. Odejście od islamu jest wstydem dla honoru rodzinnego i plemiennego, i może prowadzić do gwałtownych reakcji ze strony zarówno najbliższej, jak i dalszej rodziny konwertyty.

Paranoja dyktatorska

Arabia Saudyjska jest jedną z nielicznych obecnie na świecie monarchii absolutnych, a rodzina rządząca starannie kontroluje wszelkie tarcia między konkurującymi ze sobą grupami wpływu. Król i książę koronny zrobią wszystko, aby utrzymać status quo. Saudyjscy konwertyci na chrześcijaństwo są postrzegani jako hańba dla dumnej reputacji kraju – kustosza dwóch świętych meczetów, dlatego też zaprzecza się ich istnieniu. Urzędnicy państwowi często podejmują działania przeciwko chrześcijanom na prośby członków rodziny lub lokalnej społeczności. Saudyjscy władcy wprowadzili zmiany dotykające ekspatriantów, takie jak podniesienie opłat wizowych dla osób pozostających na ich utrzymaniu.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Saudyjskie kobiety żyją pod stałą kontrolą członków rodziny, lokalnej społeczności i państwa. W przypadku kobiet nawróconych z islamu, presja wywierana jest przede wszystkim przez rodzinę i ludzi z najbliższego otoczenia. Grozi im przemoc fizyczna, prześladowania słowne i jako środek „naprawczy” wymuszone małżeństwa z konserwatywnymi muzułmanami. Mężatkom grozi rozwód i utrata praw do opieki nad dziećmi. Biorąc pod uwagę te naciski i realną groźbę zabójstwa honorowego, wiele kobiet decyduje się utrzymywać swoje nawrócenie w tajemnicy. Ponadto źródła donoszą, że tysiące pracownic domowych w całym kraju, które są chrześcijankami (lub wyznawczyniami innych religii niż islam), regularnie są wykorzystywane seksualnie.

Formy wywierania nacisku:

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Wymuszony rozwód; 
• Wymuszone małżeństwo;
• Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• Zakaz podróżowania/ograniczenia w przemieszczaniu się;
• Przemoc seksualna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc werbalna.

Mężczyźni

W społeczeństwie zdominowanym przez mężczyzn, mężczyźni również płacą wysoką cenę za zmianę religii i przejście na chrześcijaństwo. Surowe społeczeństwo islamskie Arabii Saudyjskiej zauważa każde odstępstwo od standardowego zachowania. Konwertyci ryzykują, że zostaną publicznie upokorzeni, pobici, uwięzieni oraz wyrzuceni z domu. Ewentualnie mogą zostać zabrani do szejka, aby poddać ich „reedukacji”. Jeśli staje się jasne, że nawrócony nie zmieni swojej decyzji, groźba śmierci staje się bardzo realna. W świetle tych zagrożeń, wielu mężczyzn nie ujawnia swojej konwersji.

Formy wywierania nacisku:

• Nękanie ekonomiczne poprzez dostęp do zatrudnienia;
• Nękanie w biznesie i miejscu pracy;
• Zmuszenie do opuszczenia domu – wypędzenie;
• Uwięzienie przez władze państwowe;
• Śmierć;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc słowna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wzrost ogólnego wyniku jest rezultatem wyższego o prawie jeden punkt wskaźnika w kategorii „przemoc”, w skutek większej liczby aresztowań w okresie badawczym ŚIP 2024. Królestwo wahabizmu wciąż jednak osiąga wysokie wyniki w zakresie przemocy fizycznej wobec konwertytów, jak również w zakresie liczby wierzących zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Wyniki presji dla 5 sfer życia utrzymują się na poziomie podobnym jak w ŚIP 2023. Chociaż niektóre składowe minimalnie spadły ze względu na nieco mniej napiętą atmosferę w społeczeństwie, wyniki pozostają na niezwykle wysokim poziomie. Tak jak w poprzednich latach, największa presja dotyczy życia w kościele i państwie. Jest to jeden z niewielu krajów na świecie, w którym wspólnoty nie mogą posiadać własnych budynków kościelnych. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Arabii Saudyjskiej.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

W Arabii Saudyjskiej mieszka ponad 2,2 mln chrześcijańskich migrantów. Spośród tej grupy wielu zatrudnionych jest jako pomoc domowa. Podobnie jak w poprzednich okresach badawczych ŚIP gwałty i molestowanie seksualne pozostają ogromnym problemem w Arabii Saudyjskiej. Azjatyckie i afrykańskie chrześcijanki, głównie pokojówki pracujące w saudyjskich domach, są wykorzystywane i źle traktowane. Prześladowania mają zazwyczaj tło etniczne lub wyznaniowe. Weryfikowalne statystyki dotyczące incydentów są rzadkie ze względu na społeczne tabu i brak ochrony prawnej. Osobom, które ujawnią swoją konwersję, grozi areszt i wyrok skazujący. Ze względów bezpieczeństwa niektóre z tych osób, musiały zmienić miejsce zamieszkania lub wyjechać z kraju.

Życie prywatne

Przepisy Arabii Saudyjskiej przeciwko prozelityzmowi ograniczają chrześcijanom możliwość dzielenia się swoimi przekonaniami. Dla saudyjskich konwertytów wywodzących się ze środowisk muzułmańskich oznacza to często, że nie mogą oni rozmawiać o swojej wierze nawet z krewnymi. W przypadku chrześcijańskich imigrantów głośne przyznawanie się do chrześcijaństwa może mieć konsekwencje dla ich sytuacji zawodowej. Reperkusje mogą być poważne dla chrześcijan nawróconych z islamu, ponieważ apostazja może być karana więzieniem lub karą śmierci.

Życie rodzinne

Nieislamskie praktyki religijne są niedozwolone, więc chrześcijanie nie mogą spotykać się na nabożeństwach ani udzielać chrztów i ślubów. Małżeństwa chrześcijan nie są oficjalnie rejestrowane przez państwo. Saudyjscy rodzice, którzy dokonali konwersji na chrześcijaństwo, mogą stracić prawo do opieki nad swoimi dziećmi.

Zgodnie z prawem chrześcijanki spoza Arabii Saudyjskiej, które wychodzą za mąż za saudyjskich mężczyzn (chrześcijańscy mężczyźni nie mogą żenić się saudyjskimi kobietami), nie mają prawa do opieki nad dziećmi ze względu na konieczność zapewnienia im muzułmańskiego wychowania.

Życie w społeczeństwie

Konwertytom z islamu grozi utrata pracy. Osoby, o których wiadomo, że dokonały konwersji, objęte są kontrolą obywatelską przez członków lokalnej społeczności. W ramach procedury aplikacyjnej imigranci muszą określić swoje wyznanie. Przyznanie się do bycia chrześcijaninem może oznaczać, że dana osoba nie otrzyma pracy. Dotyczy to głównie migrantów z krajów o niskich dochodach i z tego powodu część z nich rejestruje się jako muzułmanie.

Życie w państwie

Bluźnierstwo, obraza uczuć religijnych i prozelityzm nieislamski są zabronione, podobnie jak wszelkie publiczne praktykowanie religii innych niż islam. Większość chrześcijan (zarówno saudyjskich, jak i zagranicznych) bardzo dba o unikanie prowokacji; stosują ostrożną „autocenzurę”, unikając w szczególności bezpośredniego ewangelizowania lub krytykowania islamu. Firmy nie zezwalają na świętowanie Bożego Narodzenia, a dekoracje świąteczne są konfiskowane na granicy. Logo firm są również sprawdzane pod kątem obecności niemuzułmańskich symboli religijnych.

Życie w kościele

Zakaz wszelkich form kultu nieislamskiego oznacza, że nie można wybudować ani wynająć żadnego budynku, który mógłby służyć jako kościół. Istnieją dowody na to, że władze rutynowo kontrolują nieformalne stowarzyszenia ekspatriantów, które spotykają się w prywatnych domach.  Nabożeństwa chrześcijańskie muszą przestrzegać zasady ścisłej segregacji płciowej, która zabrania mężczyznom i kobietom z różnych rodzin uczestniczyć w nabożeństwach w tym samym pomieszczeniu. Przywożenie do Arabii Saudyjskiej nieislamskich materiałów religijnych w języku arabskim jest zabronione. Media, w tym internet, są rutynowo kontrolowane pod kątem materiałów politycznych, pornograficznych i religijnych uznanych za obraźliwe lub sprzeczne z islamem.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Arabia Saudyjska zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
2. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dys.kryminacji kobiet (CEDAW).
3. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Arabia Saudyjska nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan: 

1. Kobiety nawrócone na chrześcijaństwo spotykają się z przemocą i łamaniem praw podstawowych z powodu obowiązującego w kraju męskiego systemu opiekuńczego (Art. 2 i 5 CEDAW).
2. W przypadku ujawnienia konwertytki zamykane są w areszcie domowym. Rodzina ogranicza im swobodę przemieszczania się (Art. 15 CEDAW).
3. Konwertytki są zmuszane do wyjścia za mąż za muzułmanów, aby zmusić je do rekonwersji. Jeśli są zamężne, grozi im rozwód i utrata prawa do opieki nad dziećmi (Art. 16 CEDAW).
4. Chrześcijańscy rodzice nie mogą wychowywać swoich dzieci zgodnie ze swoimi wartościami religijnymi (Art. 14 CRC).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Muzułmanie szyiccy, mieszkający głównie w Prowincji Wschodniej, spotykają się z dyskryminacją i prześladowaniami. Uważani przez saudyjskich władców za heretyków, szyici są dyskryminowani w kontaktach z wymiarem sprawiedliwości, w edukacji, podczas zatrudnienia i na stanowiskach w administracji państwowej. Szyici dążą do większego udziału w życiu politycznym i większej tolerancji religijnej, ale szyiccy duchowni i działacze broniący ich praw ryzykują aresztowanie, a nawet egzekucję pod zarzutem sprzeciwu wobec rządu.

Według raportu Amerykańskiej Komisji ds. Międzynarodowej Wolności Religijnej  2023 Arabia Saudyjska; „W kwietniu [2022] rząd saudyjski przygotowywał się do deportacji czworga ujgurskich muzułmanów do Chin, ale wstrzymał deportację w wyniku presji międzynarodowej”. „Podczas kazania w Wielkim Meczecie w Mekce w lipcu, Imam Saleh bin al-Humaid wezwał do sprowadzenia zagłady na plądrujących i okupujących Żydów".

Open Doors zachęca świat do modlitwy za chrześcijan/ Kościół na Półwyspie Arabskim. 

Spis treści

11. Módl się za Arabię Saudyjską

• Wielu chrześcijan w Arabii Saudyjskiej tomigranci zarobkowi, którzy już są uciskani z powodu swojego statusu społecznego. Módl się za tych chrześcijan o ochronę przed nadużyciami.
• Módl się za chrześcijan z Arabii Saudyjskiej, którzy muszą ukrywać swoją wiarę przed przyjaciółmi i rodziną.
• Módl się o ochronę wszystkich chrześcijan w Arabii Saudyjskiej oraz o mądrość, w umiejętny i bezpieczny sposób potrafili opowiadać innym o Chrystusie.
• Módl się o to, aby Jezus zmiękczył serca przywódców religijnych i rodziny królewskiej, tak aby pozwolili oni członkom innych religii na swobodne wyrażanie swojej wiary.