Kirgistan

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Najmniej niepokojone przez władze są rosyjskie cerkwie prawosławne, gdyż zazwyczaj nie próbują nawiązywać kontaktów z miejscową ludnością. W najgorszej sytuacji są chrześcijańscy konwertyci z islamu. Niektórzy z nich są zamykani w domowym areszcie na długi czas przez swoje rodziny i bici. Islamscy nauczyciele głoszą kazania, w których potępiają konwertytów, co może spowodować wypędzenie ich z lokalnej społeczności. Urzędnicy mają znaczną władzę i zwykle znajdują się pod wpływem lokalnej społeczności muzułmańskiej. 

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Po uzyskaniu niepodległości w 1991 roku Kirgistan pozostawał pod rządami komunistycznego reżimu aż do rewolty w 2005 roku, znanej jako „tulipanowa rewolucja”. Kirgistan był pierwszym krajem, który zastąpił swój postsowiecki reżim demokratycznie wybranym rządem. Prezydent Dżaparow pełni swoją funkcję od 2020 roku (The Guardian, 16 października 2020).

Według Amnesty International (8 lutego 2024) „przestrzeń wolności słowa i zrzeszania się w Kirgistanie znacznie się skurczyła w ostatnich latach. Zwłaszcza w ciągu ostatnich 18 miesięcy władze zintensyfikowały kampanię mającą na celu stłumienie wszelkich form krytyki publicznej i pokojowego sprzeciwu”, zwłaszcza ze strony dziennikarzy i aktywistów. Oprócz trudności, z którymi zmaga się kirgiski proces demokratyzacji, Kirgistan nie może poradzić sobie z endemiczną korupcją, napiętymi (a czasem brutalnymi) stosunkami między różnymi grupami etnicznymi, zagrożeniem dla bezpieczeństwa granic i potencjalnym zagrożeniem ze strony islamskich ekstremistów (źródło: World Factbook Kyrgyzstan, dostęp 29 sierpnia 2024).

Według raportu USA ds. międzynarodowej wolności religijnej: „W 2023 roku warunki wolności religijnej w Kirgistanie pogorszyły się, ponieważ władze konsekwentnie egzekwowały istniejące od dawna restrykcyjne przepisy regulujące kwestie religijne. Władze surowo karały praktyki religijne, w tym działalność religijną online, nabożeństwa i spotkania, a także posiadanie nieautoryzowanych materiałów religijnych”. Prawo wymaga od wszystkich grup religijnych urzędowej rejestracji i zakazuje działalności niezarejestrowanym grupom religijnym.

Fundamentem kultury Kirgistanu są wartości i tradycje islamskie. Nie zdołało ich nawet wymazać 70 lat ateizmu podczas ery sowieckiej. Dotyczy to zwłaszcza obszarów wiejskich, gdzie chrześcijanie nawróceni z islamu nie tylko muszą radzić sobie z uciskiem ze strony władz, ale także ze strony ludzi, którzy wokół nich żyją. Na przykład od lat pojawiają się doniesienia o blokowaniu pochówku konwertytów na chrześcijaństwo przez muzułmańskich mieszkańców wsi.

Według World Christian Database muzułmanie stanowią 86,6% ludności. Większość stanowią sunnici. Rząd Kirgistanu ma charakter ściśle świecki. Początkowy wzrost liczby chrześcijan w Kirgistanie po uzyskaniu niepodległości w 1991 roku zatrzymał się, a obecnie można nawet zaobserwować spadek. Podobnie jak w wielu innych krajach Azji Środkowej Kościoły w Kirgistanie mierzą się obecnie z utratą rosyjskich, ukraińskich i niemieckich członków wspólnoty. Jednym z głównych problemów chrześcijan w Kirgistanie i innych krajach Azji Środkowej jest słaba współpraca między wyznaniami, co niestety jest na rękę rządowi.

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Naciski na konwertytów na chrześcijaństwo są silniejsze poza głównymi miastami kraju.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijanie przebywający na emigracji nie są izolowani i dlatego nie są traktowani jako odrębna kategoria ŚIP.

Historyczne wspólnoty chrześcijańskie

Wspólnoty historyczne (z których Rosyjski Kościół Prawosławny, RKP, jest zdecydowanie największy) nie są zaangażowane w ewangelizację wśród ludności Kirgistanu i dlatego w oczach władz nie stanowią zagrożenia. Rząd nie jest zainteresowany prowokowaniem Rosji poprzez atakowanie RKP – przykładem są wydarzenia na wschodzie Ukrainy (BBC News, Konflikt na Ukrainie, ostatni dostęp 9 marca 2023).

Społeczności konwertytów

Ponieważ społeczeństwo Kirgistanu wywodzi się z kultury islamskiej, chrześcijańscy konwertyci z islamu są najbardziej prześladowani. Znajdują się oni pod silną presją ze strony członków rodziny, przyjaciół i lokalnej społeczności (w tym władz lokalnych).

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Grupy te są prześladowane głównie z powodu działalności ewangelizacyjnej i pracy z młodzieżą. Cierpią z powodu nalotów, gróźb, aresztowań i grzywien nakładanych przez władze.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Paranoja dyktatorska (silna)

Prawo zakazuje prowadzenia działalności religijnej poza instytucjami kontrolowanymi przez państwo. W 2009 roku wprowadzono nową ustawę o religii, która nałożyła na wspólnoty wiele ograniczeń. Presja ze strony władz nasiliła się w 2015 roku, a nowy projekt ustawy o religii jest nadal przedmiotem dyskusji. Nowe prawo (które nie weszło jeszcze w życie) sprawiłoby, że rejestracja wspólnot kościelnych stałaby się prawie niemożliwa, ponieważ wymogiem jest, aby każda z nich miała co najmniej 500 członków.

Ekstremizm islamski (silny) w połączeniu z uciskiem klanowym (silny)

Muzułmanie, którzy dokonują konwersji na chrześcijaństwo, są nakłaniani, czasami przy użyciu siły, do rekonwersji przez rodziny oraz członków lokalnej społeczności. Niektórzy z nich są zamykani w domowym areszcie na długi czas i bici. Islamscy nauczyciele głoszą kazania, w których ich potępiają, co może spowodować wydalenie ich z lokalnej społeczności. Zorganizowanie chrześcijańskiego pochówku konwertytów jest problematyczne i często wiąże się ze sprzeciwem muzułmańskich mieszkańców wioski.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Mimo że mężczyźni i kobiety są równi wobec prawa, w kontekście rodziny tradycyjna kultura islamska stawia kobiety na pozycji podporządkowanej mężczyznom. Chrześcijańskie kobiety i dziewczęta mogą doświadczać przemocy słownej i fizycznej, mogą zostać zamknięte w domowym areszcie, zostać zmuszone do wyjścia za mąż. Gwałt i znęcanie się nad konwertytką także nie są rzadkością. Kirgistan ma długą tradycję porywania narzeczonych; na wiejskich, konserwatywnych obszarach konwertytkom grożą uprowadzenie i wydanie za mąż za muzułmanina. W przypadku zamężnych konwertytek, mężowie często decydują się je opuścić i rozwieść się z nimi. Konwertytki ze środowisk muzułmańskich są również narażone na areszt domowy.

Formy wywierania nacisku: 

• uprowadzenie;
• ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• przemoc fizyczna;
• przemoc seksualna;
• przemoc psychiczna.

Mężczyźni

Kirgiscy mężczyźni są zazwyczaj żywicielami rodziny, na nich spoczywa ciężar jej utrzymania. Jeśli chrześcijanin traci pracę lub biznes, cierpi z tego powodu cała rodzina. Konwertyci są nękani przez rodzinę i lokalną społeczność. Prześladowania przywódców kościelnych (zwykle mężczyzn) mogą mieć charakter psychiczny, fizyczny i ekonomiczny oraz wpływać na resztę wspólnoty, wzbudzając strach i niepokój. Chrześcijanie codziennie spotykają się z dyskryminacją, czy to w miejscu pracy, w wojsku, czy w obrębie lokalnej społeczności. Presja jest największa na obszarach wiejskich, z dala od dużych miast.

Formy wywierania nacisku:

• wydziedziczenie lub odebranie prawa własności;
• nękanie ekonomiczne w biznesie/miejscu pracy;
• nękanie ekonomiczne przez grzywny;
• przemoc psychologiczna;
• przemoc słowna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Kirgistanu w ŚIP 2025 (66 pkt) jest wyższy niż w ubiegłym roku (około 58 pkt). Nieznacznie wzrosła presja we wszystkich 5 sferach życia. Wzrost ogólnego wyniku Kirgistanu wynika ze wzrostu liczby incydentów z użyciem przemocy. Podobnie jak w innych krajach Azji Środkowej, presja w Kirgistanie jest najwyższa w sferze prywatnej i życiu w Kościele. Islamski ekstremizm (w połączeniu z uciskiem klanowym) dominuje w sferze prywatnej i rodzinnej, a dyktatorska paranoja w sferze państwowej i kościelnej. Obie siły napędowe prześladowań spotykają się ze sobą w sferze życia w społeczeństwie. Muzułmańskie rodziny, znajomi i mieszkańcy wsi wywierają presję zwłaszcza na konwertytów, podczas gdy rząd nakłada wiele ograniczeń na działalność Kościołów. Prawo zakazuje prowadzenia działalności religijnej poza instytucjami kontrolowanymi przez państwo.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Kolumbii.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Tabela obejmuje tylko kilka kategorii przemocy na tle wyznaniowym w okresie sprawozdawczym – szczegółowe wyniki znajdują się w sekcji przemoc w Pełnym Dossier Kraju. Ponieważ wiele incydentów nie jest zgłaszanych, poniższe liczby należy rozumieć jako wartości minimalne. Jeśli nie można było dokładnie określić liczy przypadków, podano symboliczną liczbę w zaokrągleniu (10, 100 lub 1000*). Dane rzeczywiste mogą być dużo wyższe. To samo dotyczy liczb symbolicznych 10 000*, 100 000* i 1 000 000*.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Ataki na kościoły: Źródła donoszą, że w grudniu w stolicy Biszkeku, z różnych powodów, np. niespełniania wymogów sanitarnych lub przeciwpożarowych, zamknięto kilka zarejestrowanych kościołów i seminariów. Kościoły zostały także zamknięte w regionie Osz.
• Aresztowania chrześcijan: Źródła poinformowały, że w lipcu 2024 roku w Issyk-Kul zatrzymano trzech cudzoziemców – członków ruchu religijnego „Słowo Boże”.
• Chrześcijanie zmuszani do zawierania małżeństw: Źródła donoszą o trzech dziewczętach zmuszonych do małżeństwa.
• Chrześcijanie zmuszeni do opuszczenia kraju: Źródła podają, że co najmniej 10 chrześcijan zostało zmuszonych do opuszczenia swoich rodzinnych domów z powodu skrajnej przemocy.

Życie prywatne

Konwertyci starają się nie ujawniać konwersji przed ludźmi ze swojego otoczenia. Muszą zachowywać szczególną ostrożność podczas spotkań. Mogą być śledzeni przez członków rodziny. Wierzący z niezarejestrowanych Kościołów także muszą zachowywać się bardzo rozważnie, np. unikają noszenia krzyży itp., aby nie przyciągać uwagi społeczeństwa i agentów państwowych. Nietradycyjni protestanci muszą uważać, aby nie zostać oskarżonymi o ewangelizację – szczególnie na obszarach, gdzie lokalne władze są pod silnym wpływem społeczności islamskiej.

Życie rodzinne

Rodziny konwertytów mogą napotkać trudności w związku z pogrzebem swoich zmarłych. Lokalni przywódcy i obywatele odmawiają pochowania konwertytów na miejskich cmentarzach. Prawo zabrania Kościołom pracy z młodzieżą. Administracja w szkołach i instytutach organizuje spotkania finansowane przez państwo w celu zwalczania „sekt”, co jest w zasadzie propagandą skierowaną przeciwko mniejszościom religijnym, w tym Kościołom ewangelikalnym. Dzieci konwertytów są upokarzane i obrażane w szkole przez nauczycieli i kolegów.

Życie w społeczeństwie

Państwo jest nieprzychylne chrześcijanom należącym do niezarejestrowanych grup kościelnych. Konwertyci są poddawani presji, aby zachowywać zwyczaje i tradycje, i uczestniczyć w islamskich uroczystościach w swoich wioskach. Chrześcijanie z historycznych Kościołów, którzy dołączyli do nietradycyjnych wspólnot kościelnych, również napotykają presję, by wrócić do poprzedniego Kościoła. W tym przypadku presję taką wywiera społeczność, a nie władze.

Życie w państwie

Konstytucja gwarantuje wolność sumienia i wyznania oraz zakazuje grupom religijnym podejmowania działań podżegających do nienawiści religijnej. Konstytucja ustanawia także rozdział religii od państwa i zakazuje realizacji celów politycznych przez grupy religijne. Prawo wymaga od wszystkich grup religijnych urzędowej rejestracji i zakazuje działalności niezarejestrowanym grupom religijnym. Władze utrzymały zakazy dla 21 „religijnie zorientowanych” grup, które zostały uznane za ekstremistyczne i zatrzymały dziewięciu członków jednej z nich za rozpowszechnianie zakazanych materiałów religijnych.

Życie w Kościele

Rejestracja Kościoła jest obowiązkowa, ale proces rejestracji w urzędzie jest uciążliwy i łączy się z wieloma przeszkodami. Największym problemem jest to, że Kościół potrzebuje 200 podpisów, aby uzyskać pozwolenie na rejestrację, co jest wymogiem, którego praktycznie żaden nie jest w stanie spełnić. Od lat trwają prace nad projektem ustawy, która zwiększyłaby liczbę podpisów potrzebnych do rejestracji do 500.

Artykuł 4 ustawy o religii z 2009 roku zabrania angażowania dzieci w działalność organizacji religijnych bez zgody ich rodziców. 

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Kirgistan zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Kirgistan nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Chrześcijanie otrzymują groźby śmierci (Art. 6 ICCPR);

• Kościoły wyznań nietradycyjnych nękane są „nalotami”, nabożeństwa są zakłócane, a uczestnicy trafiają do aresztu (Art. 9, 18 i 21 ICCPR);

• Władze państwowe i członkowie lokalnej społeczności monitorują działalność chrześcijan (Art. 17 ICCPR).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według raportu Departamentu Stanu USA (IRFR 2023 Kirgistan): „Rząd utrzymał zakaz prowadzenia działalności dla 21 „zorientowanych religijnie” grup, które uznał za ekstremistyczne, w tym grup muzułmańskich, takich jak Hizb ut-Tahrir i Yakyn Inkar. Zgodnie z prawem zakazane grupy nie mogą prowadzić żadnej działalności w kraju, w tym publikować materiałów online.

W sierpniu rząd przeprowadził nalot na domy modlitwy w południowym regionie Osz i zamknął 39 meczetów i 21 medres. Według oświadczenia wydanego przez władze po nalocie meczety, które zostały zamknięte, nie posiadały wymaganych dokumentów lub nie były zarejestrowane, lub zostały zbudowane z naruszeniem przepisów i norm architektonicznych i budowlanych. Mniejszościowe grupy religijne nadal zgłaszały, że proces rejestracji był uciążliwy, w szczególności wymóg zebrania 200 podpisów od obywateli, którzy deklarowali członkostwo we wspólnocie. Niektóre grupy, w tym Świadkowie Jehowy i tengryści (wyznawcy religii tradycyjnych), od lat składają wnioski, które nigdy nie doczekały się rozpatrzenia.

Spis treści

11. Open Doors w Kirgistanie

Open Doors zapewnia pomoc wierzącym z Azji Środkowej w sytuacjach kryzysowych. Na pomoc mogą liczyć osoby w więzieniach, wykluczone z rodzin i wspólnot, pozbawione środków do życia i zatrudnienia z powodu wiary w Chrystusa. Wzmacniamy prześladowany Kościół w Azji Środkowej przede wszystkim poprzez:

• dystrybucję literatury chrześcijańskiej;
• wsparcie modlitewne;
• szkolenia biblijne;
• szkolenia dla dzieci/młodzieży;
• służbę wśród kobiet;
• odwiedzanie pokrzywdzonych;
• służbę społeczną i medyczną;
• szkolenie zawodowe i mikrokredyty;

• projekty rozwoju społeczno-ekonomicznego, takie jak ośrodki rehabilitacyjne dla dzieci, mężczyzn i kobiet.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.

• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).

• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.