Nikaragua

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Pod rządami prezydenta Ortegi kościoły i chrześcijanie, którzy sprzeciwiają się działaniom rządu, są uznawani za agentów destabilizacji. Z tego powodu instytucje chrześcijańskie takie jak kościoły czy uniwersytety są zastraszane, nękane, inwigilowane, zamykane i wywłaszczane. Chrześcijanie doświadczają brutalnej przemocy, której celem jest „zdławienie” Kościoła i uciszenie jego głosu. Prześladowania nasilały się stopniowo po roku 2018 r., kiedy doszło do protestów społecznych, w których to przywódcy kościelni i inni obywatele potępili niesprawiedliwość i łamanie praw człowieka przez rząd. Wybory w listopadzie 2021 r. i zmiana podstaw prawnych zostały wykorzystane do zwiększenia restrykcji wobec instytucji religijnych i przywódców chrześcijańskich, którzy publicznie wzywali do poszanowania praworządności – zwłaszcza w okresie wyborczym i tuż po nim. Kościół i jego przywódcy, którzy pomagają najbardziej potrzebującym i wzywają do uwolnienie więźniów politycznych, zwłaszcza liderów religijnych, są najbardziej narażeni na ataki.

1. Tło

W 1979 r. Nikaragua uwolniła się od trwającej cztery dekady dyktatury. Daniel Ortega był prezydentem kraju w latach 1984 - 1990. Powrócił na urząd prezydenta w 2006 roku i od tego czasu pozostaje u władzy. Z biegiem lat rządy Ortegi nabierały charakteru dyktatury. Podczas wyborów, które odbyły się w listopadzie 2021 r., Daniel Ortega i jego sojusznicy zacieśnili swoją władzę pomimo zarzutów o nieprawidłowości i poważne naruszenia praw człowieka (BBC News, 9 listopada 2021 r.). Organizacje wielostronne i społeczność międzynarodowa potępiły proces wyborczy i nałożyły na Nikaraguę liczne sankcje.

Według szacunków WCD 2023 80,1% nikaraguańskich chrześcijan to katolicy. Nietradycyjne wyznania ewangelikalne zdobywają coraz więcej wyznawców i są coraz bardziej widoczne.

Od czasu wybuchu niepokojów społecznych w kwietniu 2018 r. przywódcy kościelni (głównie katoliccy) byli zaangażowani w oficjalny dialog między grupami opozycyjnymi a rządem, najpierw jako mediatorzy, a później jako obserwatorzy. W marcu 2019 r., w akcie protestu przeciwko reżimowi i nieustającemu łamaniu praw człowieka, Kościół katolicki postanowił wycofać się z aktywnego udziału w rozmowach (Havana Times, 8 marca 2019 r.). Głośny sprzeciw Kościoła katolickiego wobec sytuacji w kraju spowodował, że został on uznany przez rząd i jego zwolenników za „wroga publicznego”. W rezultacie przywódcy kościelni i kościoły stały się częstym celem ataków wszelkiego rodzaju działań odwetowych (Observatorio Libertad Religiosa, 4 maja 2023 r.), a rząd Ortegi wykorzystuje prawo, aby karać opozycjonistów.

W okresie badawczym ŚIP 2024 nasiliła się wrogość rządu wobec przywódców kościelnych (zwłaszcza katolickich biskupów i księży) oraz kościołów i organizacji wyznaniowych. Na przykład aresztowano przedstawicieli Kościoła rzymskokatolickiego, zwłaszcza tych najbardziej krytycznych wobec rządu (Los Angeles Times, 26 maja 2023). Biskup Rolando Alvarez został skazany na 26 lat i 4 miesiące więzienia po tym, jak nie zgodził się na zesłanie (El 19 Digital, 10 lutego 2023). W okresie badawczym ŚIP 2024 około 222 więźniów politycznych zostało zwolnionych z odbywania kary, a następnie zmuszono ich do opuszczenia kraju i pozbawiono obywatelstwa (El País, 9 lutego 2023 r.).  

Rząd unieważnił rejestrację i status prawny kilku organizacji powiązanych z Kościołem, w tym uniwersytetów (Artículo 66, 8 marca 2023 r.), skonfiskowano majątek należący do chrześcijańskich mediów (Katolicka Agencja Informacyjna, 5 lipca 2023 r.) oraz wygnano księży, zakonnice i pastorów protestanckich. W okresie badawczym miały również miejsce incydenty blokowania kościołów w celu uniemożliwienia odprawiania nabożeństw, zamknięcie katolickiego radia i telewizji (ABC News, 2 sierpnia 2022 r.i art. 66, 7 lipca 2022 r.). Sympatycy partii dołączali do grup kościelnych w celu monitorowania treści kazań (art. 66, 10 czerwca 2022 r.). Zakazywano również procesji podczas Wielkanocy (lnfobae, 8 kwietnia 2023 r.). Ze względu na skalę represji wobec Kościoła Nikaragua została uznana przez Departament Stanu USA za kraj szczególnej troski.

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Chrześcijanie są prześladowani w całym kraju. Miasta z największą liczbą przypadków prześladowań chrześcijan to Granada, Jinotega, Masaya, Jinotepe, Leon, Matagalpa, Boaco i Estelí.

3. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Największa wspólnota w tej kategorii, tj. Kościół rzymskokatolicki, doświadczył wielopłaszczyznowych form agresji i prześladowań ze strony podmiotów rządowych, zwłaszcza gdy kościół wyrażał sprzeciw wobec dyktatorskich działań władz. Obecnie jest to grupa religijna najbardziej dotknięta represjami państwa, ponieważ jest jednym z ostatnich niezależnych głosów w kraju i cieszy się zaufaniem społeczeństwa jako instytucja praworządna.

Społeczności konwertytów

Konwertyci w Nikaragui to głównie byli sympatycy reżimu lub urzędnicy państwowi, którzy nawrócili się na chrześcijaństwo. Obecnie są uważani za część opozycji i z tego powodu doświadczają wrogości ze strony reżimu.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kategoria ta obejmuje wspólnoty baptystów i zielonoświątkowców. Choć stanowią mniejszość, doświadczają wrogości, gdy wyrażają sprzeciw wobec reżimu (zwłaszcza jeśli wcześniej otrzymywali od niego wsparcie), a głównym zagrożeniem w ich przypadku jest możliwość utraty statusu prawnego do prowadzenia działalności w kraju.

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Paranoja dyktatorska

Przywódcy kościelni i grupy chrześcijańskie, zwłaszcza katolicy, spotykają się z reperkusjami, gdy wzywają reżim do poszanowania praw człowieka i zasad demokracji. Przywódcy kościelni są dyskryminowani, zastraszani, nękani, oskarżani o bycie zdrajcami i wrogami państwa, aresztowani, ścigani i skazywani na karę więzienia. Dochodzi do niszczenia kościołów. Zakłócane są nabożeństwa, aby zastraszyć społeczność chrześcijańską.

Reżim komunistyczny i postkomunistyczny

Szkoły nauczają ideologii socjalistyczno-komunistycznej, a instytucje państwowe narzucają ją obywatelom, czasami z użyciem przemocy. Oprócz represji, inwigilacji, cenzury i nękania, reżim celowo sieje dezinformację na temat świąt, obrzędów religijnych i treści Biblii.  Jest to praktyka stosowana także przez komunistycznych sąsiadów tj. Kubę i Wenezuelę, z którymi Nikaragua utrzymuje bliskie stosunki.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Korupcja oraz handel narkotykami to pogłębiające się problemy Nikaragui. Wymiar sprawiedliwości, siły bezpieczeństwa i służby publiczne mają jeden cel, tj. utrzymanie się przy władzy liderów partii rządzącej. W tym celu nie stronią od różnych środków: łapówek, manipulacji i wpływów politycznych. Grupy paramilitarne (znane również jako „szwadrony śmierci Ortegi”), grupy przestępcze i mafie sandinistów represjonują oponentów i opozycjonistów na polecenie władz. Chrześcijanie są grupą szczególnie narażoną na ataki, ponieważ nie mają gdzie szukać ochrony.

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Prawo Nikaragui zapewnia wolność przekonań, religii i kultu oraz promuje równe upodmiotowienie chrześcijańskich kobiet we wszystkich obszarach społeczeństwa. Nikaragua zajęła 7. miejsce na świecie pod względem równości płci w raporcie Światowego Forum Ekonomicznego na temat różnic w sytuacji kobiet i mężczyzn na świecie z 2022 r. i jest jednym z wiodących krajów pod względem wykształcenia kobiet i wzmocnienia ich pozycji politycznej. Jednak represje rządu wobec opozycji politycznej zagroziły swobodom obywatelskim kobiet, ponieważ one także sprzeciwiają się reżimowi. Doszło nawet do zamknięcia pozarządowych organizacji zajmujących się prawami kobiet.

Formy wywierania nacisku:

• Przemoc psychiczna.

Mężczyźni

Katoliccy księża, biskupi i inni przywódcy wspólnot (w większości są to mężczyźni) są obiektem agresji władz i organizacji prorządowych; są obrażani, otrzymują groźby śmierci; częstym zjawiskiem jest wandalizm miejsc i przedmiotów kultu. Politycy, między innymi prezydent, określają duchowieństwo katolickie w Nikaragui mianem „zabójców” i „spiskowców”, którzy promują „amerykański imperializm”. Przywódcy kościelni, którzy są krytyczni wobec rządu, muszą ratować się ucieczką, w przeciwnym razie mogą zostać aresztowani i trafić na wiele lat do więzienia, skazani na podstawie fałszywych zarzutów. Instytucje powiązane z opozycjonistami również podlegają surowym sankcjom ze strony rządu. 

Formy wywierania nacisku:

• Uprowadzenie; Ograniczanie kontaktów społecznych/ograniczenie dostępu do sieci społecznych;
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• Uwięzienie przez władze;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc słowna.

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Prześladowania nasiliły się w okresie badawczym ŚIP 2024. Ogólny wynik wzrósł o 5 punktów, co zostało spowodowane głównie wzrostem presji we wszystkich obszarach życia. Pogorszenie praworządności można dostrzec w sposobie zarządzania państwem przez dyktaturę Ortegi i manipulowaniu zasadami prawnymi w celu uciszenia i eliminacji podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, które nie wspierają politycznych interesów reżimu. Nękanie i próba uciszenia Kościoła stały się bardziej wyraźne. Przywódcy religijni są ścigani i trafiają do więzienia za publicznie wypowiedzi wzywające do poszanowania praworządności – zwłaszcza w okresie wyborczym – oraz pomaganie najbardziej potrzebującym, w tym osobom uważanym za przeciwników przez rządzącą Partię Sandinistowską.

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Nikaragui.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Luty 2023 r: Biskup Rolando Alvarez, przebywający w areszcie od sierpnia 2022 r., został 9 lutego skazany na 26 lat i 4 miesiące pozbawienia wolności (Christian Post, 12 lutego 2023 r.). Został uznany za winnego „przestępstw podważania integralności narodowej, rozpowszechniania fałszywych wiadomości za pośrednictwem technologii informatycznych, utrudniania pełnienia funkcji, nieposłuszeństwa oraz pogardy dla władzy, a wszystko to popełnione na szkodę społeczeństwa i państwa Republiki Nikaragui” (El País, 17 lutego 2023 r.). Został umieszczony w karcerze w więzieniu La Modelo, gdzie jest przetrzymywany w odosobnieniu (CNA, 3 marca 2023 r.).
• Maj 2023: Władze zablokowały różnym diecezjom i kościołom dostęp do kont bankowych. Policja zakomunikowała, że otrzymała informacje na temat „nielegalnych działań dot. zarządzania funduszami oraz środkami na kontach bankowych, należących do osób skazanych za zdradę”. (El País, 27 maja 2023 r.).
• Wrzesień 2023 r: Od maja 2023 r., przez 16 miesięcy, ksiądz Harving Padilla, jeden z największych krytyków reżimu dyktatorskiego, przebywał w areszcie domowym, zamknięty w seminarium La Purisima w Managui. Mimo nadzoru policyjnego ksiądz zdołał uciec z aresztu i opuścił kraj. (Despacho 505, 05 października 2023 r)

Życie prywatne

Chrześcijanie są atakowani i zastraszani przez reżim, gdy wyrażają opinie polityczne wynikające z ich wiary, które krytykują rząd lub gdy wypowiadają się krytycznie w mediach społecznościowych. Specjalna ustawa o cyberprzestępczości penalizuje osoby publikujące w internecie treści sprzeciwiające się reżimowi, dlatego wiele osób stosuje autocenzurę wobec swoich wypowiedzi. Jeśli chrześcijanin jest znanym dysydentem, członkowie jego bliższej i dalszej rodziny narażeni są na przesłuchania. To z kolei doprowadziło do tego, że członkowie rodzin przekazują rządowi informacje o działalności i miejscach spotkań chrześcijańskich krewnych. Spotkania z innymi chrześcijanami mogą być interpretowane jako spiskowanie przeciwko reżimowi, zwłaszcza wśród chrześcijan katolickich oraz w Masaya, Matagalpa i Leon. Spotkania chrześcijan są infiltrowane oraz zakłócane przez agentów służb. Samochody chrześcijan są fotografowane.

Nikaraguańczycy - oprócz osób przebywających w aresztach i więzieniach - mogą na ogół posiadać Biblię i inne materiały religijne.

Życie rodzinne

Programy edukacyjne w szkołach indoktrynują dzieci ideologią reżimu od najmłodszych lat. Dzieci są zmuszane do noszenia flag i transparentów wychwalających reżim i uczestniczenia w prorządowych wiecach. Rodzice, którzy próbują chronić dzieci przed propagandą państwową, są określani mianem przeciwników reżimu i są narażeni na represje i presję ze strony członków lokalnej społeczności. Ich dzieci spotykają się z dyskryminacją i przemocą, nazywane są „dziećmi terrorystów” lub „spadkobiercami zamachu stanu”. Chrześcijańskim opozycjonistom grożą porwania, bezpodstawne aresztowanie i więzienie. Wiele osób zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów, w wyniku czego wiele rodzin przeżywa długotrwałą rozłąkę.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijanie są zmuszani do uczestniczenia w państwowych wydarzeniach propagandowych, podczas których wychwala się partię rządzącą i postać prezydenta oraz jego żonę, która sprawuje urząd wiceprezydenta kraju. W takiej atmosferze politycznej angażowanie się w działalność kościelną, a nawet posiadanie jakichkolwiek powiązań z przywódcami kościelnymi jest postrzegane jako oznaka zdrady narodowej. Reżim jest również znany z organizowania „imprez religijnych” bez udziału przywódców kościelnych. Ich celem jest zdyskredytowanie przywódców kościelnych i zasianie niepokoju wśród członków kościoła.

Chrześcijanie są zmuszani do uczestniczenia w prorządowych imprezach w miejscu pracy (zwłaszcza dotyczy to osób zatrudnionych w sektorze publicznym). Nie wolno im tam wyrażać swoich poglądów religijnych, gdyż mogłyby im za to grozić represje. Studenci związani z chrześcijańską opozycją  lub przywódcami kościelnymi są nękani przez proreżimowych nauczycieli akademickich i administrację, zawieszani w prawach, wydalani z uczelni lub zgłaszani na policję pod zarzutem terroryzmu.

Życie w państwie

Na celownik władz trafiają osoby, które są przez nie łączone z opozycją, nawet jeśli takim powiązaniem są tylko wypowiedzi lub zdjęcia. Nawet neutralność polityczna (niestawanie w obronie reżimu) może być interpretowana jako sprzyjanie opozycji. Jedyną partią polityczną działającą bez przeszkód jest partia rządząca. Chrześcijanie, którzy próbowali stworzyć chrześcijański sojusz polityczny, aby wziąć udział w demokratycznych wyborach, napotkali przeszkody. Chrześcijańskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego sprzeciwiają się nowemu prawu, które uznaje każdą opozycję polityczną za działanie przeciwko państwu, łącznie z tym że zarzuca im się planowanie zamachu stanu przy wsparciu zagranicznym. Takie działania doprowadziły do niemal całkowitego zaniku społeczeństwa obywatelskiego. Kontrola reżimu nad mediami tradycyjnymi i mediami społecznościowymi pozwala przedstawiać chrześcijan jako terrorystów i zdrajców planujących zamach stanu, co sprzyja tworzeniu klimatu nietolerancji wobec Kościoła. Ataki na chrześcijan nie są ścigane ani karane, co zapewnia bezkarność sprawców i stabilność reżimu.

Życie w kościele

Wiele kościołów i powiązanych z nimi organizacji obawia się pozbawienie statusu prawnego czy odmowy wydania pozwolenia na prowadzenie działalności. Jest to obliczone na podważenie roli Kościoła jako organizacji rozdzielającej pomoc humanitarną i medyczną oraz zwiększenie zależności obywateli od państwa. W obliczu możliwych represji (w tym ograniczeń w podróżowaniu), które zagrażają przywódcom religijnym, głównie przedstawicielom Kościoła rzymskokatolickiego, bardzo ryzykowne jest publiczne potępianie rządu za prześladowanie Kościoła.

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Nikaragua zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych  (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Nikaragua nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając lub nie chroniąc następujących praw chrześcijan: 

1. Władze państwowe i członkowie lokalnej społeczności monitorują chrześcijan i ich działalność (Art. 17 ICCPR).
2. Przywódcy chrześcijańscy i ich działalność jest inwigilowana (Art. 17 ICCPR).
3. Sprawcy przemocy wobec chrześcijan pozostają bezkarni (Art. 2 ICCPR) 

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według raportu o wolności religijnej Departament Stanu USA (IRFR 2022 Nikaragua) oraz Komisji USA ds. wolności religijnej za rok 2023 nie zgłoszono przypadków prześladowania niechrześcijańskich grup religijnych. 

10. Open Doors w Nikaragui

Open Doors wspiera prześladowany Kościół w Nikaragui poprzez:

1. Nauczanie duchownych w ośrodkach szkoleniowych;
2. Dystrybucję literatury chrześcijańskiej;
3. Szkolenia dla nauczycieli;
4. Pomoc kryzysową, aby złagodzić skutki prześladowań;
5. Pomoc w zdobyciu wykształcenia na poziomie szkoły podstawowej i średniej dla pastorów, którzy nie posiadają odpowiedniego wykształcenia.

11. Módl się za Nikaraguę 

• Módl się, o ochronę chrześcijan, zwłaszcza przywódców kościelnych.
• Módl się, o uzdrowienie i umocnienie dla tych, którzy doznali nacisku i przemocy z powodu swojej wiary.
• Módl się, o mądrość, odwagę i Boże prowadzenie dla chrześcijan, aby pomimo narastających prześladowań nadal pracowali na rzecz błogosławienia swojego kraju i szerzenia Ewangelii.
• Módl się, aby Duch Święty działał na serca tych, którzy mają władzę, aby nie trzymali się kurczowo swojej władzy i nie prześladowali krytyków, ale otworzyli się na Ewangelię.