Mauretania

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo napotykają ogromny sprzeciw ze strony własnych rodzin i współobywateli. W tak restrykcyjnym środowisku chrześcijanie nie mogą jawnie odprawiać nabożeństw. Publiczne wyrażanie wiary przez chrześcijan spoza Mauretanii (w tym migrantów z Afryki Subsaharyjskiej i Azji) niesie ze sobą ryzyko oskarżenia o prozelityzm muzułmanów i w efekcie może skutkować uwięzieniem i deportacją.

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Mimo bogatych złóż surowców mineralnych Mauretania jest jednym z najbiedniejszych krajów świata. Tożsamość kulturowa obywateli opiera się na tradycji i przynależności plemiennej. W kraju nadal praktykuje się niewolnictwo. Jest ono jedną z głównych przyczyn podziałów społecznych i konfliktów: biali Maurowie i Berberowie mają pochodzenie arabskie, podczas gdy większość niewolników, zwanych Haratynami lub czarnymi Maurami pochodzi z Afryki. Prawie cała władza polityczna i ekonomiczna jest w rękach białych Maurów, co oznacza, że większość społeczeństwa (70%) jest silnie zmarginalizowana.

Islamskie bojówki są szczególnie aktywne w przygranicznych regionach na wschodzie kraju. Ryzyko uprowadzenia przez członków bojówek oraz inne grupy przestępcze jest wysokie w całym kraju, zwłaszcza dla obcokrajowców, chociaż zachodnia część kraju wokół stolicy Nouakchott wydaje się bezpieczniejsza.   

Większość Mauretańczyków to muzułmanie sunniccy. Rząd sprzeciwia się prozelityzmowi w jakiejkolwiek formie i jest wrogo nastawiony do konwertytów z islamu. Teoretycznie karą za apostazję jest śmierć, choć nie są znane przypadki jej zastosowania w ostatnich latach. Według Middle East Concern „konstytucja Mauretanii ustanawia islam jako religię państwową i religię obywateli Mauretanii. Apostazja i bluźnierstwo są zakazane przez Kodeks karny. Ustawa o prasie zakazuje drukowania, dystrybucji i importu nieislamskich materiałów religijnych, choć ich posiadanie na prywatny użytek nie jest niezgodny z prawem”. (Middle East Concern, rozdział poświęcony Mauretanii)

Większość chrześcijan w kraju to obcokrajowcy, głównie z sąsiednich krajów Afryki Subsaharyjskiej, np. Senegalu i Gwinei Bissau. Cieszą się oni ograniczoną wolnością religijną i mogą uczestniczyć w nabożeństwach, ale tylko w wyznaczonych miejscach. Wszelkie kontakty z Mauretańczykami, z założenia muzułmanami, są surowo zabronione. Według World Christian Database (WCD) większość chrześcijan w Mauretanii to katolicy.

Liczba mauretańskich konwertytów z islamu na chrześcijaństwo jest nadal niska. Doświadczają oni niezwykle silnej presji ze strony rodziny, społeczeństwa i państwa. 

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Więzi plemienne i rodzinne są szczególnie silne na obszarach wiejskich, ale nawet w stolicy kraju, Nouakchott. Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo są poddawani silnej presji. Al-Kaida w Islamskim Maghrebie (AQIM) i Ruch na rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej (MUJAO) są szczególnie aktywne we wschodnich przygranicznych regionach kraju i stanowią zagrożenie dla chrześcijan.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Największą grupę stanowią rzymskokatoliccy imigranci z Afryki Subsaharyjskiej, a następnie protestanci z krajów położonych na południe od Mauretanii. W kraju przebywa niewielu chrześcijan z Zachodu. Afrykańscy chrześcijanie-migranci prowadzą niepewną egzystencję zarówno z powodu uprzedzeń etnicznych, jak i presji związanej z islamskim ekstremizmem w tym kraju.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Społeczności konwertytów

Chrześcijanie nawróceni z islamu są bardzo narażeni na naciski i przemoc ze strony grup islamskich, rodziny i lokalnej społeczności. W tym koczowniczym społeczeństwie wspólnotowa współzależność jest niezbędna do przetrwania. Konwertyci starają się ukrywać swoją wiarę przed rodziną i ludźmi w swoim otoczeniu, ponieważ ujawnienie konwersji oznacza utratę statusu wewnątrz społeczności.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Islamski ekstremizm jest główną siłą napędową prześladowań w Mauretanii. Kraj ten to samozwańcza republika islamska, a islamizm jest dominującą ideologią polityczną w tym kraju. Niemuzułmanie są zastraszani i prześladowani przez członków ugrupowań islamskich. Duża liczba Mauretańczyków przyłączyła się do brutalnych radykalnych grup islamskich w Afryce Północnej, a także w Syrii i Iraku. Chociaż rząd z jednej strony stara się zwalczać islamską agresję, jednocześnie zapewnia przestrzeń publiczną dla wahhabitów i innych radykalnych ruchów islamskich, takich jak Bractwo Muzułmańskie. Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo cierpią największe prześladowania, ponieważ nie są tolerowani przez własne rodziny i społeczeństwo.

Ucisk klanowy/wrogość etniczno-religijna

W tym bardzo konserwatywnym i tradycyjnym kraju przeplatają się napięcia na tle plemiennym i rasowym. Urbanizacja jest stosunkowo nowoczesnym zjawiskiem. Kiedy muzułmanin zostaje chrześcijaninem, obawia się nie tylko presji ze strony rodziny i władz, ale także wstydu odczuwanego przez całą grupę plemienną lub etniczną, co w konsekwencji prowadzi do szerszych prześladowań. Niewolnictwo praktykowane w Mauretanii jest powiązane z pochodzeniem etnicznym, co sprzyja prześladowaniom, ponieważ zwolennicy niewolnictwa twierdzą, że jest ono sankcjonowane przez islam. Kampania przeciwko niewolnictwu wywołała wrogą reakcję islamistów w kraju. Chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej mieszkający w tym kraju doświadczają dyskryminacji zarówno na tle religijnym, jak i rasowym.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Bardzo ważne w mauretańskim społeczeństwie są przynależność plemienna oraz relacje religijne i osobiste. Szeroko rozpowszechnione (także w kręgach władzy) są nepotyzm, klientelizm i inne formy korupcji. Kampanie antykorupcyjne koncentrowały się wyłącznie na mało ważnych osobach z życia publicznego. Dziennikarze badający konkretne przypadki korupcji z udziałem władz państwowych lub przedsiębiorstw państwowych są zastraszani, zatrzymywani i oskarżani o zniesławienie. Potężni ludzie powiązani z armią i urzędem prezydenta dzięki korupcji bezkarnie się bogacą.

Paranoja dyktatorska

Obecny rząd obawia się utraty władzy, co może wpływać na siłę reakcji i prześladowań, jeśli jakikolwiek „chrystianizujący” wpływ wydaje się zagrażać lub krytykować jego poczynania. Rząd próbuje także wzmocnić swoją pozycję w oczach organizacji islamskich poprzez zwalczanie chrześcijaństwa. Trwa to w szczególności od wyborów prezydenckich w 2019 roku. Chrześcijaństwo jest często utożsamiane z „westernizacją” („wpływ Zachodu”) i dlatego jest postrzegane przez rząd jako (obce) zagrożenie.  

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

W mauretańskim społeczeństwie plemiennym kobiety podlegają władzy ojców i mężów, co sprawia, że konwertytki są najbardziej narażone na prześladowania. Bywają głodzone, zastraszane lub zamykane w areszcie domowym. Większość kobiet nie ma wpływu na wybór męża i może zostać zmuszona do poślubienia muzułmanina. Mężowie konwertytek bez problemu uzyskają zgodę na rozwód, a kobiety pozostają bez środków do życia. W kraju nadal praktykuje się poligamię. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że muzułmanki (a także chrześcijanki nawrócone z islamu) nie mogą legalnie poślubić chrześcijanina. 

Formy nacisku typowe: 

• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

Mężczyźni, którzy dokonują konwersji na chrześcijaństwo, przynoszą rodzinie wstyd. Karą za konwersję mogą być ostracyzm, wyrzucenie z domu lub przemoc fizyczna. Niektórzy decydują się na ucieczkę; jeśli ich konwersja zostanie potwierdzona przed sądem religijnym, mogą zostać oskarżeni o apostazję. Chrześcijańskim mężczyznom grożą długie wyroki więzienia i wysokie grzywny. Silny ruch „arabizacji” oznacza, że wielu chrześcijan z Afryki Subsaharyjskiej jest zmuszanych do opuszczenia kraju lub do życia w bardzo trudnych warunkach.

Formy wywierania nacisku:

• nękanie ekonomiczne poprzez ograniczenie dostępu do zatrudnienia
• nękanie w biznesie i miejscu pracy;
• zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• uwięzienie przez władze państwowe;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Ze względu na poważny incydent i wzrost wyniku w kategorii „przemoc” wynik Mauretanii wzrósł o dwa punkty w ŚIP 2025. Mauretania utrzymała się na tym samym miejscu co w zeszłym roku. Średnia presja jest ekstremalnie wysoka i wynosi 14,2 pkt, ale przemoc pozostaje na stosunkowo niskim poziomie, tj. 2,8 pkt. Niezwykle wysoki poziom presji, zwłaszcza w sferach życia prywatnego, w rodzinie, w państwie i Kościele wskazuje na prześladowania, z jakimi spotykają się mauretańscy konwertyci ze strony rodziny, lokalnej społeczności i władz państwowych. Podobnie wygląda sytuacja chrześcijańskich emigrantów z Afryki Subsaharyjskiej dyskryminowanych przez społeczność mauretańską i władze ze względu na ich wiarę, ale także na tle rasowym. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Mauretanii.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać szczegółowych danych na temat incydentów z użyciem przemocy.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie badawczym

W grudniu 2023 roku 15 mauretańskich przywódców chrześcijańskich, a także członków ich rodzin, zostało aresztowanych po udostępnieniu w mediach społecznościowych nagrania wideo z chrztu. Zostali zwolnieni tego samego miesiąca, ale incydent i groźby ze strony radykalnych islamistów, społeczeństwa i rządu wstrząsnęły małą społecznością chrześcijańską.

Chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej mieszkający w kraju regularnie doświadczają dyskryminacji na tle religijnym. Mogą stracić pracę, nie mają dostępu do opieki zdrowotnej, lub opieka ta jest niewystarczająca, napotykają przeszkody, kiedy chcą uczestniczyć w życiu kościelnym.   

Kościoły rzymskokatolickie (dominujące wyznanie wśród chrześcijańskich emigrantów) mogą odnawiać wnętrza kościołów. Zabroniona jest jednak renowacja kościołów na zewnątrz i budowa kościołów przez wspólnoty innych wyznań.

Życie prywatne

Przyznanie się do bycia chrześcijaninem jest wysoce ryzykowne. Chrześcijanie ekspatrianci, których tożsamość religijna zostanie ujawniona, zwłaszcza ci pochodzący z Afryki Subsaharyjskiej, są narażeni na dyskryminację i przemoc. Mogą zostać oskarżeni o prozelityzm. Chrzty mogą odbywać się wyłącznie w tajemnicy. Konwertyci z islamu niechętnie przyjmują chrzest w obawie przed oskarżeniem o apostazję. Konwersja z islamu jest prawnie zabroniona, a osobom uważanym za krytyków islamu grozi śmierć. Chociaż prawo to nie jest egzekwowane, pozostaje ono poważnym zagrożeniem dla chrześcijańskich konwertytów wywodzących się ze środowisk muzułmańskich.

Życie rodzinne

Wszyscy Mauretańczycy i ich dzieci są automatycznie uznawani za muzułmanów i tak też są rejestrowani. Dzieci chrześcijan muszą uczestniczyć w lekcjach islamu w szkołach publicznych, gdzie grożą im dyskryminacja i szykany. Konwersja na chrześcijaństwo jest w Mauretanii podstawą do rozwodu, a rodzic, którego konwersja stała się jawna, może stracić prawo do opieki nad dziećmi.

Życie w społeczeństwie

Społeczeństwo jest wrogo nastawione do każdego, kto nie wyznaje islamu sunnickiego. Prześladowania mogą przybierać formę ostracyzmu, dyskryminacji społecznej, wykluczenia ekonomicznego, a nawet przemocy. Sytuację pogarsza fakt, że społeczeństwo mauretańskie jest podzielone etnicznie, a gospodarka i rząd są przesiąknięte korupcją i klientelizmem. Chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej są dyskryminowani zarówno ze względu na kolor skóry, jak i religię.

Życie w państwie

W Mauretanii obowiązuje prawo karne, które przewiduje karę śmierci za „apostazję” i „bluźnierstwo”. Chrześcijanie muszą bardzo uważać, aby ich słowa nie zostały zinterpretowane jako krytyka islamu lub rządu.

Życie w Kościele

Ze względu na dziedzictwo francuskich rządów kolonialnych tylko Kościół rzymskokatolicki ma status prawny i może utrzymywać budynki publiczne. Kościół katolicki zezwala jednak protestantom na korzystanie z przestrzeni w obrębie głównego kompleksu kościelnego na nabożeństwa w diecezji Nouakchott. Jako że prozelityzm jest surowo zabroniony, kościoły, do których uczęszczają pracownicy migrujący, nie mogą gościć muzułmanów, nie mówiąc już o włączeniu konwertyty do swojej wspólnoty. 

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Mauretania zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Mauretania nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Konwertytom grozi brutalne traktowanie podczas zatrzymania (Art. 7,9 i 18 ICCPR);

• Kobietom nawróconym na chrześcijaństwo grozi przymusowe małżeństwo z muzułmaninem, nawet przed osiągnięciem przez nie pełnoletniości (Art. 23 ICCPR; Art. 16 CEDAW i Art. 10 ICESCR);

• Dzieci chrześcijańskie muszą uczęszczać na lekcje religii islamskiej w szkole publicznej i spotykają się z dyskryminacją i nękaniem (Art. 18 ICCPR i Art. 14 CRC);

• Konwertyci chrześcijańscy są pozbawieni dostępu do zasobów komunalnych, a ich biznesy są bojkotowane (Art. 26 ICCPR i Art. 11 ICESCR).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

W Mauretanii jest bardzo mała, ale rosnąca szyicka mniejszość muzułmańska. W przeszłości rząd Mauretanii utrzymywał bliskie stosunki dyplomatyczne z Iranem i powstrzymywał się przed atakami na szyitów. Jednak w 2018 roku zamknięto szyickie centrum religijne. Sunniccy przywódcy religijni w kraju coraz częściej potępiają mniejszości, wzywając rząd do nałożenia na nie ograniczeń. Ponadto kilka osób oskarżonych o ateizm zostało aresztowanych i trafiło do więzienia.

Spis treści

11. Open Doors w Mauretanii

Open Doors zapewnia wsparcie modlitewne prześladowanym chrześcijanom w Mauretanii.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.
• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).
• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.