Demokratyczna Republika Konga

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

We wschodnich regionach Demokratycznej Republiki Konga, zwłaszcza w Północnym Kivu, sytuacja chrześcijan staje się coraz bardziej niebezpieczna ze względu na obecność grup zbrojnych, takich jak „Sojusz na rzecz Sił Demokratycznych” (ADF-NALU). Grupa ta, która zadeklarowała wierność Państwu Islamskiemu (IS), atakuje chrześcijan szczególnie agresywnie. Skala ataków jest alarmująca: chrześcijańskie wioski są palone, pastorzy, księża i świeccy chrześcijanie zaś atakowani i uprowadzeni, a ADF i inne zbrojne frakcje zadają chrześcijańskim społecznościom niezliczone cierpienia. Teren ten jest siedliskiem ponad stu różnych grup zbrojnych, co czyni go niezwykle niebezpiecznym dla każdego, kto występuje przeciwko tym organizacjom.

Co więcej, konwertyci z islamu, a także rdzennych religii napotykają presję społeczną i ze strony rodziny, by angażować się w chrześcijańskie działania religijne. Przedstawiciele kościoła katolickiego, którzy publicznie wzywali rząd do przestrzegania konstytucyjnych terminów wyborczych, również doświadczyli werbalnego nękania i różnych form zakłócania ich działalności z powodu upominania się o należne prawa.

Spis treści

1. Tło

DRK od ponad 50 lat doświadcza konfliktu między wieloma uzbrojonymi grupami rebeliantów. Słabe rządy prawa umożliwiły bezkarne stosowanie przemocy, w tym uprowadzenia, zatrzymania i zabójstwa dziennikarzy. Po długo odkładanych i powodujących spory wyborach, w styczniu 2019 roku Felix Tshisekedi został zaprzysiężony na prezydenta. Chociaż prezydent złożył obietnicę gwarancji poszanowania praw podstawowych i uwolnił większość więźniów politycznych, nadal nasilają się walki między siłami bezpieczeństwa a grupami zbrojnymi, a także ataki milicji na ludność cywilną. Pomimo bogactwa zasobów naturalnych, DRK zmaga się z inflacją i korupcją.

Raport Freedom House z 2023 r. przedstawia utrzymujące się wyzwania, przed którymi DRK stoi od dziesięcioleci: „System polityczny w Demokratycznej Republice Konga (DRK) jest sparaliżowany z powodu manipulacji procesem wyborczym przez elity polityczne. Obywatele nie mogą swobodnie korzystać z podstawowych swobód obywatelskich, a korupcja jest endemiczna. Zapewnienie fizycznego bezpieczeństwa jest praktycznie niemożliwe ze względu na przemoc i łamanie praw człowieka przez siły rządowe, a także uzbrojone grupy rebeliantów i milicje działające w wielu obszarach kraju.”

Na wschodzie, gdzie ADF jest grupą najbardziej znaną, sytuację pogarsza ingerencja ze strony sąsiednich krajów. ADF została uznana przez Departament Stanu USA za zagraniczną organizację terrorystyczną.

Kobiety i dziewczęta są szczególnie narażone na przemoc seksualną i przemoc z rąk grup zbrojnych. Mężczyźni i chłopcy są narażeni na przymusową rekrutację do bojówek, a także porwania i zabójstwa. Celem ataków ze strony dżihadystów są w szczególności duchowni kościołów chrześcijańskich.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Chrześcijanie napotykają liczne trudności ze strony islamskich bojowników, którzy są aktywni w Północnym Kivu i w prowincji Ituri. 

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Historyczne wspólnoty chrześcijańskie

Społeczności rzymskokatolickie i protestanckie doświadczają przemocy ze strony uzbrojonych grup, na przykład ataki na kościoły i zastraszanie przywódców. W czasach niepokojów politycznych powszechne są ataki na nieruchomości kościelne i zastraszanie przywódców kościelnych. Kościoły, klasztory i szkoły katolickie były dewastowane i plądrowane przez uzbrojone grupy młodzieży lub milicji od Kinszasy (stolicy), aż po centralną prowincję Kasai, a ostatnio także we wschodniej prowincji North Kivu.

Społeczności konwertytów

Konwertyci na chrześcijaństwo (zwłaszcza z islamu) występują głównie w Północnym Kiwu. Doświadczają oni prześladowań ze strony islamskich bojowników oraz presji ze strony rodziny i społeczności lokalnej. Natomiast w mniejszym stopniu presji ze strony społeczności doświadczają również konwertyci międzywyznaniowi (z katolicyzmu na protestantyzm) czy konwertyci z afrykańskich tradycyjnych religii na chrześcijaństwo.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kościoły baptystyczne i zielonoświątkowe szybko się rozwijają i stają się celem islamistycznej grupy ADF-NALU. Spotykają się one również z dyskryminacją ze strony członków historycznych społeczności chrześcijańskich.wijają i są celem ataków islamistycznej grupy ADF-NALU. Spotykają się również z dyskryminacją ze strony członków historycznych grup chrześcijańskich.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Taka sytuacja ma miejsce w Północnym Kiwu, gdzie chrześcijanie i kościoły są celem ataków radyklanych grup islamskich, takich jak ADF-NALU, oraz ludzi będących pod wpływem ich ideologii.

Zorganizowana korupcja i przestępczość

W Indeksie Percepcji Korupcji tworzonym przez Transparency International korupcja i bezkarność za działania korupcyjne w DRK zajmuje 169 miejsce na 180. Szerzy się ona zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Chrześcijanie, którzy się jej sprzeciwiają, są narażeni na ataki.

Paranoja dyktatorska

DRK ogromnie ucierpiała pod rządami kolejnych reżimów. Były prezydent, Joseph Kabila, bezprawnie odłożył wybory na dwa lata. Jego zwolennicy i aparat bezpieczeństwa atakowali chrześcijan, którzy wyrażali niezadowolenie z jego rządów. Kiedy urzędujący prezydent, Felix Tshisekedi, doszedł do władzy w grudniu 2018 r. obiecując posprzątanie bałaganu i poprowadzenie kraju w kierunku rozwoju, ale jak dotąd nie wprowadził żadnych reform, które zwiększyłyby ochronę chrześcijan przed atakami grup rebeliantów w kraju. Korupcja nadal szerzy się, a aparat bezpieczeństwa pozostaje nierozliczony za swoje działania.

Ucisk klanowy połączony się z wrogością na tle etniczno-religijnym

Wiele aktów przemocy w Północnym Kivu, Kisangani i Kasai ma podłoże etniczne. Niektórzy przywódcy etniczni i bojownicy należą do sekt lub wyznają rdzenne systemy wierzeń, które stają się źródłem wrogości wobec chrześcijan.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

DRK jest krajem złożonym politycznie, społecznie i gospodarczo. W różnych regionach kraju kobiety są powszechnie traktowane jako gorsze, co wpływa na wiele aspektów ich życia, w tym na dostęp do własnych dzieci czy kwestii dziedziczenia. Chrześcijanki mogą być narażone na porwania, gwałty, przemoc seksualną i pracę przymusową, zwłaszcza ze strony islamskiej radykalnej grupy ADF i grup zbrojnych w regionach północno-wschodnich. Ataki te powodują cierpienie psychiczne oraz traumę, a wstyd związany z przemocą seksualną jakiej doświadczyły, często prowadzi do izolacji ze strony członków rodziny i lokalnej społeczności. Przymusowe małżeństwa (często zawierane są w bardzo młodym wieku) oraz przymusowe rozwody są również zagrożeniem, zwłaszcza dla konwertytek.

Formy wywierania nacisku:

• uprowadzenia, odebranie praw do opieki nad dziećmi;
• wydziedziczenie lub odebranie praw własności;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• handel ludźmi;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna;
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

W kontekście przemocy i bezkarności, chrześcijanie narażeni są na okaleczenia, uprowadzenia, przymusową rekrutację do grup bojówek, pracę przymusową, okaleczenia seksualne, tortury i brutalne zabójstwa. Aby uniknąć porwań, mężczyźni mogą być zmuszani do płacenia okupów, które paraliżują i tak już zubożałe rodziny, skazując je na przeżycie kolejnych kilku lat w jeszcze trudniejszych okolicznościach. Chrześcijanie spotykają się również z dyskryminacją w pracy i w dostępie do zatrudnienia. Prześladowania te osłabiają rodziny i szeroko pojęty kościół, zwłaszcza gdy ich celem stają się przywódcy kościelni, którzy publicznie potępili przemoc.

Formy wywierania nacisku:

• uprowadzenia;
• nękanie ekonomiczne poprzez utrudniony dostęp do pracy/możliwości zatrudnienia/prowadzenia biznesu;
• pobór do wojska/bojówek /służba wbrew sumieniu;
• handel ludźmi;
• przemoc – śmierć;
• przemoc fizyczna;
• przemoc seksualna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Demokratycznej Republiki Konga jest taki sam jak w ubiegłym roku. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Demokratycznej Republiki Konga.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Marzec 2023: Państwo Islamskie (IS) przyznało się do zabicia 35 chrześcijan w wiosce Mukondi w prowincji Kiwu Północne (AP News, 11 marca 2023 r.).
• Styczeń 2023: IS przyznało się do zdetonowania ładunku wybuchowego podczas modlitwy w kościele zielonoświątkowym w Kasindi, po ugandyjskiej stronie granicy. Władze kongijskie podały w poniedziałek liczbę 14 zabitych i co najmniej 63 rannych (VOA, 16 stycznia 2023 r.).

Życie prywatne

Przyznanie się do bycia chrześcijaninem na terenach kontrolowanych przez ADF jest bardzo niebezpieczne. Dżihadyści zabijali osoby noszące chrześcijańskie symbole religijne, a spotkania z innymi chrześcijanami mogą skończyć się uprowadzeniem lub śmiercią. Konwertyci międzywyznaniowi (np. katolicy, którzy dołączają do wspólnoty ewangelikalnej) również spotykają się z presją i dyskryminacją ze strony rodziny i społeczności, a nawet mogą zostać wyrzuceni z domu. Chrześcijanie, którzy przeszli z afrykańskich religii tradycyjnych, zmuszani są do przestrzegania tradycyjnych obrzędów.

Życie w rodzinie

Na obszarach kontrolowanych przez ADF chrześcijańskie dzieci mogą być uprowadzane ze szkoły lub zmuszane do nauki pism islamskich. Konwertyci (chrześcijanie ze środowisk muzułmańskich lub protestanci ze środowisk katolickich) mogą utracić prawo dziedziczenia i być zmuszani do rozwodu. Przymusowy rozwód jest środkiem karnym dla konwertyty, motywowany jest też obawą, że dżihadyści z ADF mogą zaatakować społeczność w zemście za odejście jej członka od islamu.

Życie w społeczeństwie

ADF i grupy rewolucyjne sukcesywnie ekonomicznie rujnują chrześcijańskie biznesy. Podróżowanie i dostęp do edukacji są dla chrześcijan utrudnione. We wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga grupy zbrojne często dokonują uprowadzeń dziewcząt, zwłaszcza chrześcijanek. Mogą one być zmuszane do zawierania małżeństw z członkami grupy. Członkowie lokalnej społeczności często kontrolują chrześcijan na swoim terenie; informują policję o ich działalności, śledzą, podsłuchują rozmowy telefoniczne, czytają wiadomości. Na obszarach kontrolowanych przez radykałów muzułmańskich każdy, kto wypowiada się przeciwko grupom islamistycznym, potencjalnie naraża się na doświadczenie poważnych aktów przemocy.

Życie w państwie

Przemoc wobec chrześcijan może być popełniana bezkarnie, a chrześcijanie wypowiadający się przeciwko niesprawiedliwości lub korupcji stają się celem ataków.

Życie w kościele

W regionach ogarniętych konfliktami, brutalne ataki sprawiły, że wioski i kościoły opustoszały. Państwo monitoruje kościoły i treść kazań, zwłaszcza tych, które są postrzegane jako „nieprzyjazne” prezydentowi. W niektórych regionach rząd uniemożliwia działalność kościołów, twierdząc, że może ona przerodzić się w zakłócanie porządku publicznego. Ministerstwo Sprawiedliwości (MOJ) nie wydaje zezwoleń na rejestrację nowych kościołów od 2014 roku. 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

DRK zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznycha (ICCPR).

2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR).

3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).

4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).

5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

DRK nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijańscy konwertyci są poddawani ostracyzmowi i groźbie rozwodu oraz utraty prawa do dziedziczenia (art. 18 ICCPR).
2. Chrześcijańskie konwertytki narażone są na ryzyko uprowadzenia i przymusowego małżeństwa z mężczyzną, który jest muzułmaninem (art. 23 ICCPR; art. 16 CEDAW i art. 10 ICESCR).
3. Sprawcy przemocy wobec chrześcijan często pozostają bezkarni (art. 2 ICCPR).
4. Chrześcijańskie dzieci mogą być zmuszane do nauki pism islamskich (art. 18 ICCPR i art. 14 CRC).
5. Chrześcijanie są zabijani przez członków organizacji islamistycznych z powodu swojej wiary (art. 6.1 ICCPR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Liczebność mniejszości religijnych w DRK, w tym muzułmanów, jest często przedmiotem sporów. Najwyższa Islamska Rada Konga szacuje, że muzułmanie stanowią około 14% populacji kraju. Liczba ta jest jednak przez niektórych kwestionowana, co prowadzi do ciągłych nieporozumień. Muzułmanie w kraju zgłaszali skargi, że nie otrzymują takich samych przywilejów i traktowania jak chrześcijanie.

Spis treści

10. Open Doors w DRK

Działalność Open Doors rozpoczęła się w 2016 roku i realizowana jest poprzez współpracę z partnerami i kościołami w Demokratycznej Republice Konga. Naszą wizją jest, aby kościół kongijski, który zapewnia fizyczne i duchowe wsparcie prześladowanym chrześcijanom, wzmacniał ich wytrwałość w obliczu doznawanych prześladowań. Mamy nadzieję osiągnąć ten cel poprzez:

• szkolenie w zakresie gotowości na prześladowania,
• opiekę nad osobami dotkniętymi traumą,
• szkolenia w zakresie ekonomicznej niezależności i uczniostwa.

Spis treści

11. Módl się za DRK

• Módl się, aby rząd szukał prawdziwych i trwałych rozwiązań dla pogłębiającego się kryzysu bezpieczeństwa w Demokratycznej Republice Konga.
• Módl się o pastorów na wschodzie kraju: o odwagę do pozostania w wierze, o mądrość w tworzeniu wspólnot dla prześladowanych chrześcijan oraz o wierną pomoc osobom, które doznały urazu i zostały przesiedlone.
• Módl się o wzmocnienie Kościoła poprzez programy szkoleniowe i programy wsparcia po traumie, które prowadzą partnerzy Open Doors.