Afganistan

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Prawie wszyscy afgańscy chrześcijanie są konwertytami z islamu i nie mogą jawnie brać udziału w praktykach religijnych. Odejście od islamu jest postrzegane jako hańba i podlega karze śmierci w ramach obowiązującego w kraju prawa islamskiego. Konwertyci, których tożsamość religijna zostanie ujawniona, muszą uciekać z kraju. Aby ocalić swój „honor”, rodzina, klan lub plemię, ma obowiązek ukarać konwertytę. Po przejęciu władzy przez talibów 15 sierpnia 2021 roku większość chrześcijan próbowała opuścić kraj lub zaczęła się ukrywać. Przewrót pogorszył sytuację chrześcijan i kobiet, które ponownie zostały zamknięte w swoich domach.

Spis treści

1. Tło

Afganistan nie zaznał pokoju od ponad 40 lat. Konflikty doprowadziły infrastrukturę, gospodarkę i tkankę społeczną kraju do ruiny i przyczyniły się do powszechnej radykalizacji społeczeństwa, wzrostu przestępczości i korupcji. Talibowie sprawowali władzę nad około trzema czwartymi terytorium kraju od 1996 do 2001 roku. W sierpniu 2021 r. ponownie przejęli kontrolę nad całym krajem wprowadzając w życie surową interpretację islamu, w tym zakaz kształcenia dziewcząt w szkołach średnich. Większość ludzi (nawet tych zamożniejszych) zmaga się z konsekwencjami załamania gospodarczego. Znaczna część ludności żyje poniżej granicy ubóstwa. Z braku innych możliwości wielu rolników pozyskuje dochód z nielegalnej uprawy narkotyków takich jak opium.

Zapytany o chrześcijan rzecznik talibów zaprzeczył, jakoby w Afganistanie w ogóle żyli chrześcijanie (Głos Ameryki, 16 maja 2022 r.); tak brzmi oficjalne stanowisko talibów. Niewielkie grupy chrześcijan w kraju musiały dostosować się do nowych okoliczności. Część z nich zmieniła miejsce zamieszkania w obrębie kraju, inni znaleźli schronienie za granicą, pozostali żyją w ukryciu. Ponieważ talibowie przejęli całą władzę w kraju wdrażając prawo szariatu, dla chrześcijan nie ma miejsca w przestrzeni społecznej. Dodatkowo mogą paść ofiarą konfliktów wewnętrznych między różnymi frakcjami talibów, a także walk talibów z Państwem Islamskim Prowincji Chorasan (ISKP).

Grupy nacisku realizujące projekty na rzecz rozwoju społecznego, kobiet, mniejszości i praw człowieka mają niewielki wpływ na rozwój polityczny kraju, a co więcej mogą stać się celem ataków. Organizacje popierające rządy prawa, udział w procesie politycznym oraz odpowiedzialność rządu wobec rządzonych są podejrzewane o bycie agentami społeczności międzynarodowej, wspierającymi agendę Zachodu. Członkowie tego typu grup są również często nazywani „niewiernymi”. Dotyczy to również zachodnich organizacji pozarządowych działających w kraju, w tym kilku chrześcijańskich. Talibowie przeprowadzili selektywną eliminację „kolaborantów” ze starym rządem i obywateli uważanych za „bojowników” ISKP (Human Rights Watch, 7 lipca 2022 r.).

Trwa międzynarodowa izolacja Afganistanu. Ze względu na zmniejszenie pomocy międzynarodowej wysyłanej do Afganistanu zamknięto kilka szpitali, a ONZ dwukrotnie ograniczyła swoje programy, czego skutkiem jest tragiczna sytuacja gospodarcza i społeczna.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Ogólnie rzecz biorąc kontrola ze strony władz, ale także rodziny, jest bardziej surowa na obszarach wiejskich. Jednak ponieważ w całym kraju dominuje islam, chrześcijanie doświadczają represji bez względu na miejsce zamieszkania.  

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Organizacje pozarządowe ponownie zaczynają wysyłać pracowników do Afganistanu. Ze względu na umiarkowaną poprawę bezpieczeństwa, obcokrajowcy mogą już poruszać się poza ściśle chronionymi osiedlami.  Jednak chrześcijanie zza granicy nie mogą utrzymywać kontaktów z innymi chrześcijanami i dlatego doświadczają izolacji.

Społeczności konwertytów

Konwertyci na chrześcijaństwo ze środowisk muzułmańskich starają się ze wszystkich sił ukrywać swoją tożsamość religijną przed rodziną i lokalną społecznością. W przeciwnym przypadku grozi im śmierć. 

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm w połączeniu z paranoją dyktatorską

Islamska Republika Afganistanu nie uznaje konwersji na chrześcijaństwo, ponieważ apostazja przynosi rodzinie i lokalnej społeczności hańbę. Konwertyci ukrywają swoją wiarę w obawie przed przemocą ze strony muzułmańskich przywódców religijnych, lokalnych władz oraz członków rodziny. Talibowie kładą duży nacisk na częste uczęszczanie do meczetów. Ekstremalna przemoc stosowana przez grupy powiązane z IS (np. ISKP) doprowadziła do śmierci i przesiedlenia wielu osób.

Ucisk klanowy połączony z wrogością na tle etniczno-religijnym

Kolektywistyczny charakter afgańskiej rodziny pozostawia niewiele miejsca na prywatność, co oznacza,  że ukrywanie zmiany religii jest bardzo trudne. Konwersja z islamu jest traktowana przez Afgańczyków jako zagrożenie dla islamskiej tożsamości kraju z tego powodu wywierają tak silną presję na konwertytów. Ponadto chrześcijaństwo jest uważane za religię Zachodu – wrogą afgańskiej kulturze, społeczeństwu i islamowi.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Większość (80%) PKB kraju pochodzi z sektora nieformalnego. Korupcja i przestępczość są wszechobecne. Uprawa maku lekarskiego i produkcja opium jest znacznie bardziej lukratywna niż inne uprawy. Dochody z uprawy maku finansują zarówno zbrojne grupy, jak i korupcję. Dotyka to zwłaszcza chrześcijan, którzy zwykle wywodzą się z mało zamożnej części społeczeństwa.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Przejęcie przez talibów władzy w Afganistanie w 2021 r. skutecznie zatrzymało działania na rzecz praw kobiet. Kobiety od zawsze były obywatelami drugiej kategorii, ale pod rządami talibów ich sytuacja ulegała pogorszeniu. Odzwierciedleniem regresji w zakresie praw kobiet jest ograniczenie nauczania dziewcząt oraz zakaz pracy kobiet. Kobieta, która nawraca się na chrześcijaństwo, stara się zachować to w tajemnicy. Jeśli jej przekonania religijne zostaną ujawnione, grozi jej przemoc fizyczna, areszt domowy, wymuszone małżeństwo i gwałt. Ze względu na kulturę wstydu i brak ochrony prawnej, istnieje małe prawdopodobieństwo, że pokrzywdzona kobieta zgłosi przestępstwo seksualne i będzie domagała się ukarania sprawcy czynu.

Formy wywierania nacisku:

• Uprowadzenie;
• Wymuszony rozwód;
• Wymuszone małżeństwo;
• Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• Handel ludźmi;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc seksualna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc werbalna.

Mężczyźni

Talibowie wywierają presję na mężczyzn, by pokazali, że są dobrymi muzułmanami i głowami rodzin poprzez modlitwę pięć razy dziennie, uczęszczanie do meczetu, post i „odpowiednią” brodę. Mężczyźni podejrzewani o konwersję lub choćby zainteresowanie chrześcijaństwem, są narażeni na poniżenie, więzienie, tortury, wykorzystywanie seksualne i potencjalnie śmierć. Konwertyci, którzy posiadają żony i dzieci  ryzykują, że zostaną rozdzieleni od rodziny. W świetle tych nacisków chrześcijańscy mężczyźni, zwłaszcza konwertyci, starają się nie rzucać w oczy, a niektórzy celowo wybierają niskie stanowiska w miejscu pracy, aby uniknąć atencji współpracowników.

Formy wywierania nacisku:

• Uprowadzenie;
• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Uwięzienie przez władze;
• Śmierć; Przemoc fizyczna;
• Przemoc seksualna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc werbalna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Poziom prześladowań chrześcijan w Afganistanie przez wiele lat był porównywalny z tym w Korei Północnej, choć różnił się środkami wywierania nacisków. Pod względem punktacji w poszczególnych kategoriach/sferach życia Afganistan i Korea Północna nie różniły się niczym, zdobywając maksimum punktów w każdym z pięciu obszarów. Jednak przejęcie władzy przez talibów zmieniło wszystko. W poszukiwaniu bezpieczeństwa wielu chrześcijan zmieniło miejsce zamieszkania w kraju lub próbowało go opuścić.  W rezultacie przestało istnieć wiele (jeśli nie wszystkie) kościołów domowych, a uciekający chrześcijanie stracili wszystko, co posiadali. Wynik w kategorii przemoc w ŚIP 2022 wzrósł do bezprecedensowego poziomu 15 punktów. W przypadku ŚIP 2024 niemożliwe było uzyskanie  dowodów wskazujących na podobny poziom przemocy. W rezultacie ocena w kategorii „przemoc” spadła z 15,0 do 4,6 punktu. Należy tutaj podkreślić, że podane przez nas dane szczegółowe nie oznaczają tego, że kraj stał się bezpieczniejszy dla chrześcijan. Drugą zmianą jest powrót społeczności ekspatriantów jako osobnej kategorii (wyjaśnienie – patrz Wspólnoty chrześcijańskie). Ponieważ niektóre pytania dotyczące obszarów życia ograniczają się do konwertytów, prowadzi to do spadku punktacji za presję.  Ponownie, nie oznacza to, że sytuacja konwertytów uległa jakiejkolwiek poprawie.

Ogólny wynik dla Afganistanu pozostaje bardzo wysoki. Nie oznacza to, że wszyscy afgańscy chrześcijanie zostali zmuszeni do opuszczenia kraju (ale na pewno, z talibami u władzy, wszyscy chrześcijanie muszą starannie ukrywać swoją wiarę); nie oznacza to, że życie kościelne nie jest w ogóle możliwe ani że kościoły domowe nie mogą prowadzić działalności. Niestety nie oznacza to także, że sytuacja prześladowań nie może się jeszcze bardziej pogorszyć. Jednak, jak ujął to jeden z ekspertów krajowych: „Nie mamy danych, które pozwoliłyby nam oszacować tempo wzrostu Kościoła. Nie mamy nawet dostępu do informacji na temat prześladowań, ponieważ podziemny kościół milczy”. Inny ekspert zauważył, że chrześcijanie są zatrzymywani, przesłuchiwani i torturowani w celu ujawnienia sieci kontaktów (a nie po prostu zabijani), co może mieć jeszcze bardziej destrukcyjny wpływ na Kościół w Afganistanie.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Afganistanu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Ze względów bezpieczeństwa nie możemy opublikować tabeli dot. przemocy.

Życie prywatne

Życie w społeczeństwie o ciasno splecionej tkance oznacza, że nie ma w nim miejsca na prywatność, a kontrola społeczna jest bardzo wysoka. W rezultacie konwertyci narażeni są na duże ryzyko wykrycia. Kiedy talibowie wymusili kontrole telefonów komórkowych w podlegających im regionach (jeszcze przed przejęciem rządów w całym kraju), wielu konwertytów pozbyło się telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych oraz zmieniło miejsce zamieszkania, aby w ten sposób uniknąć zatrzymania.

Życie rodzinne

Nawet podejrzenie o odejście od islamu może skończyć się aresztowaniem lub zniszczeniem domu.   W przypadku, gdy jeden z małżonków nawraca się na chrześcijaństwo, rodzina naciska na rozwód lub unieważnienie małżeństwa. Ponieważ rząd talibów wymaga, by dzieci były wychowywane na muzułmanów, chrześcijańscy rodzice są narażeni na utratę praw do opieki nad swoimi dziećmi.

Życie w społeczeństwie

Konwertyci nie mają wyjścia jak tylko „odgrywać rolę muzułmanów”. Dotyczy to przestrzegania zasad ubioru, uczęszczania do meczetu czy zapuszczania brody. Jeśli chrześcijanka zdecyduje się nie nosić nakrycia głowy, zwróci na siebie niepożądaną uwagę, a miejscowi będą próbowali przymusić ją do zakrycia głowy. Wielu konwertytów, jeśli tylko mają taką możliwość, decyduje się na opuszczenie kraju.

Życie w państwie

Konstytucja, obecnie zawieszona przez talibów, gwarantowała wyznawcom innych religii prawo do wolności wyznania. Jednak art. 3 konstytucji mówi, że żadna ustawa nie może być sprzeczna z doktrynami i nakazami islamu, co wymusiło zaostrzenie przepisów w wielu obszarach. Konwersja już wcześniej była postrzegana jako bluźnierstwo. Dotyczy to również rządów talibów, ponieważ reżim wdraża prawo szariatu. Wszystkie podróże osób podejrzanych o to, że są chrześcijanami, są monitorowane i często utrudniane, zwłaszcza jeśli władze podejrzewają, że podróż ma jakikolwiek związek z religią.  Talibowie znani są z przeprowadzania nalotów i rewizji. 

Życie w kościele

Jedyna kaplica znajduje się w podziemiach włoskiej ambasady w Kabulu i dostępna jest tylko dla niewielkiej liczby obcokrajowców wciąż pracujących w mieście.  Spotkania chrześcijan odbywają się w tajemnicy. Wyglądają po prostu jak spotkania znajomych przy posiłku. Wszystkie materiały chrześcijańskie muszą być ukrywane. Udostępnianie ich, nawet jeśli tylko drogą elektroniczną, może mieć zagrażające życiu konsekwencje. Jak powiedział jeden z ekspertów terenowych Open Doors: „Każdemu, kto posiada materiały chrześcijańskie, zwłaszcza Biblię, wymierzona zostanie surowa kara, nawet kara śmierci. Naturalnie, będzie to wiązało się także z przeprowadzeniem dochodzenia w celu znalezienia źródła takiego materiału”.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Afganistan zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych  (ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Afganistan nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:
Pogwałcenie międzynarodowych zobowiązań i praw:

1. Afgańczycy oskarżeni o konwersję na chrześcijaństwo są zabijani (Art. 6 ICCPR).
2. Konwertytki są przymusowo wydawane za mąż i zmuszane do wyrzeczenia się swoich przekonań (Art. 23.3 ICCPR i Art. 16 CEDAW).
3. Z założenia Afgańczycy są muzułmanami i nie wolno im zmieniać religii (Art. 18 ICCPR).
4. Chrześcijanie nie mogą wystawiać na widok religijnych obrazów ani żadnych symboli religijnych (Art. 18 i 19 ICCPR).
5. Dzieci chrześcijańskich konwertytów są zmuszane do przestrzegania islamskich nakazów religijnych i uczestniczenia w lekcjach islamu (Art. 18 ICCRP i Art. 14 CRC).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Sytuacja niewielkiej liczby wyznawców sikhizmu, hinduizmu i bahaizmu w Afganistanie nie jest dużo lepsza od sytuacji chrześcijan. Różnica polega na tym, że nie są uznawani za obcych i powiązanych z Zachodem.

Według raportu o stanie wolności religijnej w Afganistanie Departamentu Stanu USA na rok 2022: „Nie ustają ataki na Chazarów i innych muzułmanów szyickich. Ich rezultatem są ogromne straty wśród ludności cywilnej. Często nie jest jasne, czy sprawcami gróźb i przemocy byli członkowie ISIS-K, lokalni talibowie, czy też obie grupy razem”. 

Ostatni afgański żyd (o którym wiadomo) opuścił Kabul w 2021 r. i wyjechał do Izraela ze względu na pogarszającą się sytuację bezpieczeństwa i piętrzących się trudności życia codziennego  (Gandhara, 29 marca 2021). 

Spis treści

10. Open Doors w Afganistanie

Ze względu na ryzyko, które grozi naszym partnerom oraz osobom, którym służą, nie możemy podać szczegółowych informacji o Afganistanie.

Spis treści

11. Módl się za Afganistan

• Módl się za ukrytych chrześcijan w Afganistanie o ochronę przed ujawnieniem i przemocą ze strony talibów.
• Módl się, aby przywódcy talibów szanowali i chronili ludzkie życie. Módl się, aby Bóg przyciągnął ich do siebie.
• Módl się za chrześcijan, którzy uciekli o ochronę, zaopatrzenie i Boże prowadzenie. Proś Jezusa Chrystusa, aby napełnił partnerów Open Doors wspierających afgańskich uchodźców siłą, mądrością i miłością do ich posługi.